tag:blogger.com,1999:blog-50055230106892865032024-02-20T03:59:34.197+03:00marketoBlogMARKETINQ: insan psixologiyasını ticari məqsədlə idarə etməkdir... imza ÖZÜM :)Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.comBlogger110125tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-83555133177819382692010-06-17T11:43:00.008+03:002010-06-17T11:53:43.495+03:00Türkiyədə iki yeni ulduz: ANALAR və Beren Saat<div style="text-align: justify;"><span style="" lang="AZ-LATIN">Populyar mədəniyyət... İnsanların məşhur olmaq üçün hər şeyə hazır olduğu, cəmiyyətin hər dövrdə “sabun köpüyü” məşhuralara ehtiyac duyduğu medianın bu ehtiyacı qarşılayan “Tereza ana” kimi insanların beynini yuduğu bir girdab... <o:p></o:p></span> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Populyar mədəniyyət müasir hərəkətli dünyanın labüd gerçəkliyidir. Musiqinin “ruhun qidası” ampluasından laxlaması da elə ilk dəfə <span style="font-weight: bold;">“manifactured pop – istehsal edilmiş pop”</span> dövrü ilə başladı. 30 ildir dünyada bu fenomen mövcuddur. Bunun təməlini qoyanlardan biri şübhəsiz ki <span style="font-weight: bold;">Madonna</span>dır. Qərb son bir əsrdə hər bir şeyin öndəri olduğu kimi bu məsələdə də önə keçdi. Azərbaycanda populyar mədəniyyət sayıla bilməyəcək səviyyəsizlikdə prinsiplər işlədiyi üçün hələ ki, bizə baxmayaq. <o:p></o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma Türkiyədə inqilablardan sonra mediaya təzyiqlə qəbul etdirilən “maqazin nəşrçiliyi” yerinə çatır... <span style="font-weight: bold;">iqtisadi inkişaf, fikir azadlığı və seqmentlərin formalaşması</span> faktorlarını təsiri ilə... <span style="font-weight: bold;">Hülya Avşar</span> Türkiyədə bu eranın pionerlərindəndir. Heç şübhə yoxdur. Madonna kimi onun da yüksək intellektə və cəmiyyətdə fikir öndərliyi edə biləcək qətiyyətə sahib olduğunu görmək lazımdır. Yenə Madonna kimi o da müğənni və aktrisadır. Azərbaycanda Röyanın filmə çəkilməsi bu rolu öhdəsinə götürmək istəyi ilə birbaşa bağlıdır. Amma Röya nə edir etsin bizdə populyar mədəniyyətin əsasının qoyulmasına hələ var. Bu fikir azadlığı ilə çox çox əlaqəli bir məqamdır. Bir gün biri çıxıb <span style="font-weight: bold;">Azərbaycanın Madonnası</span> olacaq. Bu məsələ haqda gələcəkdə fikir yürütmək olar. <o:p></o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Türkiyədə populyar mədəniyyətin vüsət almasının 10-12 illik tarixi var. Bu cərəyanın son məhsulu isə hərhalda <span style="font-weight: bold; color: rgb(255, 0, 0);">Beren Saat</span>dır. Bu gözəl xanım Azərbaycanda və Türkiyədə Mahsun Kırmızıgül ilə birgə çəkildiyi “Aşka Sürgün” serialı ilə ad qazandı. Ardından “Hatırla Sevgili” və nəhayət maqazin mediasının əsas obyektlərindən biri kimi</span><span style="" lang="AZ-LATIN"> məşhurluğunu tamamladıqdan sonra “Aşkı-Memnu”. Həmin “Aşkı-Memnu” ki Azərbaycan əhalisini “Kurtlar </span><span style="" lang="AZ-LATIN">Vadisi” ilə arasında seçim etməyə məcbur edir. Serialın ağlı başdan alan və Behlüldən əl çəkməyən “Bihter”i ötən il bir çox sorğuda Türkiyənin ən cazibədar qadını elan edildi. İndi isə Türkiyədə bir çox bilbordu bəzəyir. Özü də müxtəlif markalarla. Gah deodorant, gah çips markasının siması kimi oynayır. Bu yazı üçün araşdırma edərkən Beren Saatin yeniyetməlik dövrlərində “Tofita” reklamlarında peyda olduğunu gördüm. Qız hazırlaşırmış...<span style="" lang="AZ-LATIN"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://web.dha.com.tr/images/2010_04_01/gorsel2.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 409px; height: 596px;" src="http://web.dha.com.tr/images/2010_04_01/gorsel2.jpg" alt="" border="0" /></a></span> <o:p></o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Reklamların yeni ulduzu olan Beren Saat “Kurtlar Vadisi” ilə məşhurlaşmağa başladıqdan sonra dalbadal uğurlu layihələr gerçəkləşdirib ölkənin bir nömrəli qadın aktrisasına çevrilən Özgü Namalın taxtını əlindən alıb. Çox güman 1-2 il ötməz onun da taxtını biri ələ keçirər. Elə həmin “Aşkı-Memnu”dakı Nihal - <span style="font-weight: bold;">Hazal Kaya </span>“Genco” serialı ilə diqqəti üzərinə topladıqdan sonra son layihədə də uğurla çıxış edir. Amma</span><span style="" lang="AZ-LATIN"> onda hazırda Beren Saat qətiyyəti və “dişiliyi” çatışmır. Eyni əksikliklər Özge Özberk (GORA-da Ceku) və Melis Birkanın (Issız Adam-da Ada) zirvəyə yüksəlməsinə əngəl oldu. <span style="" lang="AZ-LATIN"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYuzR5kS6xKUAJbq8xdPzZ-XXjqpQFrazEjCdo3t1wStei-nurMOkMoUc5O8EQpsiuNF_wK211wJgrV1dh8Aa31KNnmKMhtexQd1VYhPvXtjBKIxPcKcRya03My5YFQSLOmZj9NKCoKw3S/s400/Image13.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 270px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYuzR5kS6xKUAJbq8xdPzZ-XXjqpQFrazEjCdo3t1wStei-nurMOkMoUc5O8EQpsiuNF_wK211wJgrV1dh8Aa31KNnmKMhtexQd1VYhPvXtjBKIxPcKcRya03My5YFQSLOmZj9NKCoKw3S/s400/Image13.jpg" alt="" border="0" /></a></span><o:p></o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Mövzunu çox səpələmədən qayıdaq <span style="font-weight: bold;">Türkiyədə reklamların son dövrlərdəki digər ulduzuna – ANA</span>lar! Deyəsən hansısa araşdırma şirkəti müştərilərinin qulağına anaların cəmiyyətdə dəyərinin artdığı ilə bağlı məlumat pıçıldayıb. 1 həftə ərzində azı 10 bilbordda analara aid reklam mesajı görmüşəm. <span style="font-weight: bold; font-style: italic;">“Süfrəmizdən ketçupu əksik etməyən analarımıza təşəkkür”, “Ən yaxşı mantını analar bişirir, sonra biz”</span> vs. Mayın ilk həftəsi qeyd edilən Analar günündən də xeyli ötüb. Maraqlıdır bu “ana faktoruna hücum” siyasəti. Bir müddət əvvəl “Coca-Cola” Azərbaycanda analar ilə bağlı reklamlar yayımlamışdı. Amma onun da səbəbi var idi – Azərbaycanda kolanın süfrələrə gəlməsi önündəki ən böyük baryer məhz analardı. “Coca-Cola” marketinq komandası isə bu problemi aşmağın unikal üsulunu düşünmüşdü. Bununla belə ciddi dəyişikliyə nail olacaqlarını sanmıram.<br /></span></p><p style="text-align: justify;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.perakende.org/images/runtime/haberon/1236/hanimeller_1236929801.JPG"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 313px; height: 250px;" src="http://www.perakende.org/images/runtime/haberon/1236/hanimeller_1236929801.JPG" alt="" border="0" /></a><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-28508300449215501762010-05-14T09:53:00.001+03:002010-05-14T09:56:36.176+03:00ŞƏFFAFLIQ<p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;">HBR son sayının üz qabığında “TRANSPARENCY” haqda bir məqalədən bəhs edilir. Jurnalı “Nezih”in rəfində görəndə iki aydan çoxdur beynimi məşğul edən mövzunun ən çox dəyər verdiyim biznes dərgisində işıqlandırılması maraqlı gəldi. Mövzu Şəffaflıq əsrində şirkətlərin idarə edilməsinin çətinliyi ilə bağlıdır. Bizə baxmayın, qərbdə şirkətlər su kimi şəffaf olmağa məcbur edilirlər. Düzdür, təbii ki, böyük brendlərə sahib şirkətlər heç də “aydan arı, sudan duru” deyil. Amma ən azından inkişaf etmiş ölkələrdə əməliyyatlarını şəffaflıq prinsiplərinə uyğun aparmaq üçün təzyiqi hiss edirlər. Gəlib bizim kimi “fəqir” ölkələrdə “qara işlərə” qarışsalar da... <a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://bookfiesta4u.com/wp-content/uploads/2010/04/HBR042010.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 342px; height: 450px;" src="http://bookfiesta4u.com/wp-content/uploads/2010/04/HBR042010.jpg" alt="" border="0" /></a><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;">Əslində “şəffaflıq” ətrafındakı düşüncələrimi çox da biznes ilə birbaşa bağlı saymaq olmazdı. 3-4 ay əvvəl bir jurnalda İngiltərədə aparılan bir araşdırmanın nəticəsini oxuyanda “Facebook”un dünyanı haraya sürüklədiyini düşündüm. Araşdırmada deyilirdi ki, 8-ci sinifədək olan şagirdlər “məhrəm” ifadəsinin məntiqsiz və lazımsız olduğunu düşünür. Facebook-un istifadəçilərini hansı istiqamətdə istehlaka yönləndirdiyini düşünün. Əsas başlıq bəlkə də “bilgi paylaşma” vəya sadəcə “paylaşmaq” olacaq. Əslində isə aşağısı dost siyahınızdakı insanlar (vəziyyətə görə “Dostlarınızın dostları”, bəlkə “Şəbəkələriniz”, bəlkə də Zukerberq müəllimi “görən” bütün şirkət və qurumlar) sizin əhavlınızı/zövqlərinizi/nəyi seyr etdiyinizi/hara getmək istədiyinizi (siyahını uzatmaq problem deyil) analiz edə bilir. Yəni türk qardaşlarımız demiş “gizlimiz-saklımız qalmır”. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;">Bəs Y nəslinin internetdə sosial aktivliyi ilə vüsət alan bu şəffaflıq kimə və niyə lazımdır? “Nokia”nın CMO və Vitse-Prezidenti Penttala müəllim İstanbulda Qlobal Reklam Həftəsində dedi ki, Nokia öz istifadəçilərinin telefon ilə etdiyi hər şeyi görür və analiz edir. Çəkilən şəkillərdən, danışıqlara, onlardan da Bluetooth paylaşımlarına qədər. Beləcə Nokia başqa araşdırmaya az qala ehtiyac belə duymur. Sonra da deyirik ki, bizdən niyə yaxşı markalar çıxmır?! Araşdırma deyəndə başını tutan şirkətlər və araşdırmaçı görəndə dabanına tüpürən istehlakçılar başqa nə gözləyir ki?<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;">Təzəlikcə Birləşmiş Krallıqdan gələn dostumuz insanların şəxsi həyatın talanından şikayət etdiyini çatdırdı. İngilislər edər... Mövzu isə budur ki, bütün küçələr izləmə kameraları ilə doldurulub. Məqsəd təbii ki, terror və cinayət hallarının qarşısını almaq və baş vermiş hadisələrin üstünün daha tez açılmasına köməklik göstərməsidir. Nəticə etibarilə, bu addımlar insanları şəffaflaşmağa məcbur edir. Belə olanda da, biri durub desə ki, Facebook da həmin qurumların internetin küçələrinə yerləşdirdiyi kameralardı... Etiraz etmək olar, amma əminliklə inkar etmək çətindir.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family:Arial;">Təbii ki, bizim kimi qapalı cəmiyyətlərdə bu mövzuların anlaşılması çox çətindir. Qərbdə isə şəffaflıq həyatın bir parçasına çevrilib artıq. Bu insanları səmimiyətə aparacaq bir yol kimi görünür. İndiki halda isə şəffaflaşdırma prosesinin istiqamət vericiləri və fikir liderləri üçün bu əhalinin daha rahat idarə edilməsi vasitəsidir. İstər alət Google Earth olsun, istər Facebook, istərsə də kredit kartları ilə edilən ödənişlərin analizləri...<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-91135868608906055672010-05-02T10:38:00.003+03:002010-05-02T10:41:29.724+03:00“Bəhrə” olmasa, “Bakı Biskvit Fabriki” batardı<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://vsm.az/images/logos/logo_59.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 134px; height: 122px;" src="http://vsm.az/images/logos/logo_59.jpg" alt="" border="0" /></a><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://unikal.az/images/bllogo.gif"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 87px; height: 115px;" src="http://unikal.az/images/bllogo.gif" alt="" border="0" /></a>BBF Azərbaycana Sovet dövrünün yadigarıdır. Hələ o vaxtlardan keyfiyyətli məhsulları ilə seçilib. Müstəqillikdən sonra isə bir müddət səndələyən BBF 2000-ci illərdən sonra özünü toparladı. Son 2-3 ildə isə həm məhsul xəttini genişləndirdi, həm satış şəbəkəsini. Kənardan baxanda əla görünür. Bir ara Moskvaya ixracat cəhdi də oldu. Deyəsən bu cəhddən bir şey hasil olmadı. Çünkü rus dilində yazılarla bəzənmiş paxlavalar Bakıdakı marketləri bürüdü.<br /><br />Ümumi götürəndə BBF-nin vəziyyəti əksəriyyət üçün qənaətbəxş görünür. Amma insight məlumat deyir ki, BBF heç də yaxşı olmayan maliyyə vəziyyətindədir. Daxili söhbətlər qalsın daxildə.<br /><br />BBF marketinqi ilə öz “B” hərfini azdan çoxdan yerləşdirib beyinlərə. Bəs görəsən bu bilindiyi halda, niyə “Bəhrə” markası “B”sini BBF-dən kopyaladıqdan sonra, adını “Bəhrə Biskvit Fabriki”nə çevirdi? Azərbaycan istehlakçısının reklamları detalları görə biləməyəcək qədər kənardan izlədiyini bilmirlərmi? BBF-yə oxşayan bütün atributları ilə “Bəhrə”nin hər reklamının əsas hissəsinin BBF-nin təqdimatına yaradığını başa düşmürlərmi? Ən axırıncı Uğur mükafatının “gözümüzə soxulması”na isə deyəcək heç bir söz yoxdu. Reklanı ilk görəndə BBF-ni də, “Bəhrə”ni də tanıyan, reklama diqqət edən mən belə bilbordun BBF tərəfindən alındığını düşündüm. Yoldan keçən müəllim vəya fəhlənin isə o lazımsız reklam diqqətini ya cəlb etməyəcək, ya da BBF-ni xatırladacaq. “Bəhrə” bazarda sadəcə bəsit merçendayzinq və satış taktikalarını düzgün yerinə yetirir. Bu isə satışları qənaətbəxş səviyyədə saxlaya bilər. Bugün “Bəhrə” “Viteks”ini vəya “Rulemax”ını bazardan çəksə “kimsənin ruhu belə duymayacaq”. Bu isə xüsusən ləzzət vədi verən şirkət üçün ölüm deməkdir. BBF-nin illər sonra yenilənməsinin və bunu edərkən xalqın dəstəyini almasının təməlindəki iki əsas faktordan biridir bu – sevilmək! Digəri isə həqiqətən gözəl ləzzət təqdim etməkdir.<br /><br />Hələliksə, öz daxilində can çəkişən amma böyük infrastruktura sahib BBF reklam və tanıtıma və... “Uğur” mükafatı satın almağa ayıra bilmədiyi pulu “Bəhrə”nin “maddi-mənəvi dəstəyi” sayəsində kompensasiya edir...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-30550371975722720892010-04-15T09:59:00.001+03:002010-04-15T10:01:37.331+03:00Azərbaycan reallıqlarıAzərbaycanda “Azərbaycan reallıqları”ndan o qədər danışılır ki, adam daha bu mövzuya toxunmağa iyrənir. Amma bu reallıqlar ona toxunmaqdan daha ürəkbulandırıcıdır. Ona görə də, türk qardaşlarımız demiş “çivi çiviyi söker” ya da “acı acıyı dindirir”. Toxunaq ki, reallıqlar daha ürək bulandırmasın, dəyişilsin... <br /><br />Bu dəfə maşın sürənlərin ya da metronun yox bazarın reallıqlarından danışmaq lazım gəldi. Bazar dediyim də, “vasmoy”un bazarı yox Azərbaycanın biznes mühitidir... bazardan fərqsiz olan biznes aləmimiz. <br /><br />Azərbaycan bazarının ən böyük reallığı kənardan analiz edəndə qəribə və məntiqsiz görünməsi, əslində isə mükəmməl bir sistem kimi işləməsidir. Amma bu reallıqla bərabər bir reallıq daha var: bu sistem və onu formalaşdıran qaydalar hər gün dəyişilir. Düzü birinci reallıq hazırda yaşanan səviyyəsizlikdən narahat olanların ürəyincə olmasa da, ikinci reallıq həmin insanların ümid yeridir. Amma... bu ümidin nə qədər doğrulacağı, daha doğrusu nə vaxt doğrulacağı bəlli deyil. Qısası, Azərbaycanda bazarın qanunları dəyişir və bəzən bu dəyişiklik çox müsbət istiqamətdə gedir. Amma bu yönəlmənin nə vaxt bizi “ağ günə çıxaracağı” müəmmalı məsələdir. Hazırda sistemin açdığı qapılardan böyük miqdarlarda sərvətlər toplayanlar sabahı düşünmür... gün bank hesabını şişirtmə günüdür!!! <br /><br />Azərbaycanda marketinqin və biznesin səviyəsiz prinsiplər üzərində qurulmasının təməldə bir neçə səbəbi var. Məsələn, bazarın təzə olması və xüsusən kapitalist sistemə öyrəşməməsi, dolayısıyla da bazardakı alıcıların – istehalkçının marketinq mühitindən xəbərsizliyi – savadsızlığı, bazarda rəqabətin tam yerləşməməsi, sahibkarların da biznes qanunlarına bələdliyinin istehlakçıdan irəli olmaması və ən əsası da gələcəyə olan etimadsızlıqdan dolayı bu günkü mənfəət mərkəzli biznes idarəetmə, marketinq və biznes kadrlarının da sahibkarlardan geri qalmayan qısa müddətli düşüncəsi və yanaşması, milli aclıq və acgözlük... Hələ çox şey sadalamaq olar. Amma ümumi mənzərə belədir: Sahibkar: sabaha ümid yoxdur, bugün qazan yığ! İşçilər: heç şirkət uzunmüddətli düşünmür, mənə nə gəlib – çap-tala. Son təhlil də bir dostumun dediyi kimi “səviyəsiz istifadəçiyə satmaq üçün səviyəssiz üsullarla ona çatdırılan səviyəsiz məhsullar və xidmətlər”.<br /><br />Bu mövzuya davam var...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-24186179302303041072010-02-22T05:20:00.000+02:002010-02-22T05:22:30.727+02:00LovemarketingMarketinqə qəribə analogiya<br /><br />Türkiyədə marketinq akademik aləmində qəribə cəbhələşmə var. Bu mövzu bir ara əməlli müzakirə predmetimizə çevrilmişdi. Az qala dərslər vaxt bu qarşıdurmalardan birinin qurbanına çevrilirdik. Nəysə bu barədə daha sonra. Amma bu cəbhələşmədən bəhs etməyimin bir səbəbi var ki, bu iki düşmən qrupdan əlavə önəm verilən marketinq müəllimlərindən bir qrup daha var. Onlar heç kimlə dalaşmır və heç kim də onlarla problem yaşamır. Onlar özlərinə “Müştəri aşiqləri” deyirlər. Marketinqin müştərini sevmək və onların ehtiyaclarını ödəməkdən keçdiyini söyləyirlər. Təbii ki, İsmayıl müəllim və dostları bu qəbildən fikir bildirən ilk elm adamları deyil.<br /><br />Amma səmimi olmaq lazımdırsa marketinqin müştərini sevmək filan olduğunu demək mənə artıq populizm gəlir. Bəlkə də, ideal marketinq elə olmalıdır... Amma reallıq müştərinin qanını əmmək səviyəsində bir şeyə çevrilib. Özü də onun beynini idarə edərək. Bununla belə bir analogiya aparmaq olar. Marketinqə sevgi desək ortaya çox maraqlı mənzərə çıxar...<br /><br />Analogiyaya başlamadan öncə bildirim ki, bu bəzi hissələriylə +18 kateqoriyasına daxil olacaq. Xanımlar da üzrlü saysınlar. Marketinq sevgi olanda məsələyə biraz məhrəm tərəfdən yanaşmaq qaçılmaz olur. Ona görə birbaşa facebook-dakı sualın cavabını verim: cinsi əlaqə - sex. Yəqin ki, sevgi və seks varsa cinsləri də müəyyən etmək lazımdır. Bu halda şirkət qadın, müştəri isə kişidir. Müştəri (kişi) elə bilir ki, malı almaqla (cinsi əlaqəyə girməklə) əsas zövq alan tərəf olur, halbuki əsas faydanı şirkət (qadın) əldə edir. Müştərinin mağazaya alış veriş üçün gəlməsini oğlanın qıza elçi düşməsinə bənzətmək olar. Bəzi markalar bəzi qadınlar kimi çox lüks sayılır. Jennifer Lopez – Armani... məsələn...<br /><br />Şirkətlərin onlara lazımi gəliri (həzzi) təmin etməyən müştərilərdən qaçması da bu analogiyaya daxil edilə bilər. Maraqlıdı ki, sevilən markanın 1-2 kaprizi və bəzən “keyfiyyətsiz hərəkət” etməsi müştərinin o marka ilə əlaqələri davam etdirməsinə əngəl deyil. Amma “səbrin də həddi var”. Gərək markalar “naz edəndə” bunu nəzərə alsın. <br /><br />Marketinq və satış varsa mənfəət də var. Və necə ki, romantiklər insanların həzz üçün nəsə etməsini qınayırlar, marketinqdə də şirkətlərin mənfəət arzusuna “ağız büzənlər” olur – marketinq romantikləri... Bu isə doğru deyil. Biri insanın fiziki ehtiyacıdır, digəri isə şirkətləri yaşadan məqamdır. Amma maraqlıdır ki, müştərinin markanı istifadədən əldə etdiyi ləzzət qısa müddət (istehlak müddətincə və bəzən biraz artıq) çəkdiyi halda, şirkətlərin gəlirləri (düzgün idarə edildikdə) daha uzunmüddətli olur. <br /><br />Yarı zarafat, yarı ciddi bu ikisi arasındaki analogiya olduqca realdır və maraqlı nəticələrə yönləndirir...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-21516586277201885202010-02-01T16:16:00.002+02:002010-02-01T16:20:12.399+02:00Bir şirkətin dünya görüşü<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.listphile.com/Fortune_500_Logos/Proctor_and_Gamble/image/025_proctorandgamble.png"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 375px; height: 314px;" src="http://www.listphile.com/Fortune_500_Logos/Proctor_and_Gamble/image/025_proctorandgamble.png" alt="" border="0" /></a>Biznes dünyasında “vizyon”/”üfüq” deyə bir anlayış var – şirkətlərin dünya görüşü. Adətən bu dünya görüşü Azərbaycanda çox aktual olan və nə hikmətsə hamıda mövcud olub, qarşındankında isə dar olan bir şeydir. “Dünya görüşü” hər nədirsə üstündə belə qırğın getdiyinə görə yaxşı şeydir və maa elə gəlir sözün birbaşa mənasında yanaşıb dünyanı çox görməklə əlaqələndirmək yanlış olar. Nə daha geniş coğrafi əhatə, nə daha uzun ömüryolu... Qısası insan üçün dünya görüşü həqiqətən dəyərli bir mövhumdur. Məsələlərə geniş yanaşma, yaradıcı həll yolları, görününən arxasındakı gerçəkliyə nəzər salma, insani münasibətlər vs.vi. Hamısına təsiri var.<br /><br />Şirkətlər üçün də elə bu “üfüq” anlayışı insanın həyatda uğurlu olmasındakı qədər böyük ehtiyacdır. Uzunömürlü şirkət olmağın başlıca tələblərindən biridir bu.<br /><br />Şirkətlərin dünya görüşünü nə formalaşdırır sualına heç girməyək çox. Bu mövzunu bir bloq posta sığdırmaq çətin olar. Amma PG-nin bir nümunəsi əsasında şirkətlərin nə qədər dərin strateji dünya görüşə sahib olmaları gərəkdiyi sübut edir. Dünyanın ən böyük FMCG – Gündəlik tələbat malları istehsalçısı olan Proctor&Gamble-ın o vaxtkı CEO-su Howard J. Morgens 1971-ci ildə hələ irqi ayrıseçkiliyin tüğyan etdiyi ölkəsində belə bir çıxış edir: “Zəncilərə və digər azlıqlara fürsətlər təqdim etməliyik və verməyə davam edəciyik... Onları işə götürüb bərabər imkanlar mənasına gələn postlara qədər yüksəltməliyik. Bu bizim prioritetimiz olmalıdır, çünkü bu doğru olan addımdır. Əks halda, bu ölkə və onun kimi biz də (ayrıseçkiliyin səbəb olduğu) problemləri yaşamağa məhkum olarıq”.<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.ja-global.org/hof/laureate_imgs/MORGENS_H.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 186px; height: 200px;" src="http://www.ja-global.org/hof/laureate_imgs/MORGENS_H.jpg" alt="" border="0" /></a><br />Proctor&Gamble o vaxtlar bazarda indikindən daha güclü və möhkəmdir. Üstəlik, hələ güc də pərakəndəçi yox istehsalçının əlindədir. Amma inkişafdan bir an geri qalmayan şirkət təkcə “başını aşağı salıb işini görmür”. ABŞ sərhədləri daxilindəki hər bir problemin onlara da əvvəl axır toxunacağını anlayır. Şirkətin dünya görüşünün formalaşmasına ən önəmli faktor kimi hər zaman ən yuxarı səviyə idarəçilərin dünya görüşü qeyd olunur. Bu da sübutu! P&G bu tarixlərdə 3 fabrikində irqi bərabərliyin yerləşməsinə çalışmalarına başlayır. Prosesin ilk 10 ili etirazlar, problemlər və səs küylə müşaiyət olunsa da, “İnsan inandığı şeylər uğrunda hər şeyə razı olmalıdır” deyirlər. Beləcə Proctor&Gamble çox böyük əziyətlər bahasına bu problemi arxada qoymağa başlayır. Zamanla isə tendensiya ölkənin ümumuna yayılır. Obamanın prezident seçilməsinə Morgens-in qərarlılığının da təsirli olduğunu iddia etmək mümkündür. Amma bu kimi iddilar daha çox “Freakonomics”in müəllifi Stiven Levittin üslubuna uyğundur.<br />Dönüb Azərbaycana baxaq? Baxmayaq yaxşısı budur!<br /><br />P.S. Rəcəb müəllimin Amerika təhsilli məsləhətçiləri açılım çalışmalarına ilham olması üçün bu örnəyi ona göstərmiş olarlar da yəqin?Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-54728825037171975052010-01-24T09:11:00.017+02:002010-01-24T09:43:50.013+02:00Boğazından kəsib xalqa verməkDeyirəm, hazır bu il heç bir şey yazmamış ikən, bloqumun ikinci ilinin tamam olmasından 2 gün ötmüş ikən və mən də İstanbulu tərk edib Bakıya qayıtmağa hazırlaşır ikən nəhayət bir yazını da İstanbula həsr edim...<br /><br />İstanbul –Türkiyədə böyük əksəriyətin yaşamağa, Azərbaycanda və qonşu ölkələrdə də (əslində bütün dünyada da demək olar) böyük əksəriyətin gəzməyə can atdığı “Dünyanın ən böyük kəndi”. İstanbul haqqında indiyə kimi o qədər şey yazılıb, bundan da sonra çox şey yazılacaq – mənfi və müsbət. Neytal isə çətin ki yazılsın. Bu şəhərə biganə qalmaq çətindir. Həqiqətən də bəzən “burada necə yaşamaq olar” düşüncəsi keçir adamın beynində, amma elə ki Bosfor/İstanbul boğazının göründüyü bir yerə çıxırsan bütün sualların cavabı aydın olur: Niyə bütün dünyanın gözü bu şəhərə dikilib və niyə bütün mənfiliklərinə rəğmən sən hələ də burdasan?..<br /><br />İstanbulu dəyərli edən təkcə Bosfor boğazının qatdığı dəyər deyil, amma bu İstanbulun ən vacib atributudur. Bax elə mən də bu haqda yazım istədim. Amma sosial və marketinq cəhətdən yanaşaraq...<br /><br />İstanbul böyük və zəngin şəhərdi və kifyət qədər zəngin insanlar yaşayır. Üstəlik tarix boyunca da, bu şəhər zənginliyini qoruyub saxlayıb. Boğazın sahili isə bütün İstanbul əhalisinin həvəs göstərdiyi və yaşamaq istədiyi məkandır. Sahil xətti uzun olsa da, oranı evlər və iqamətgahlarla doldurmaq heç problem deyil. Xüsusən də şəhərin mərkəzi hissələrinə - Kadıköy, Üsküdar, Çengelköy, Ortaköy, Beşiktaş, Dolmabahçe, Eminönü vs. Beykoz, İstinye, Zeytinburnu kimi yerləri isə bura aid etməmək də olar.<br /><br />Amma həm İstanbulun tarixi əsilzadələri, həm də müasir milyonerləri kvadrat metri qızıldan dəyərli olan torpaqları avgözcəsinə qomarlamaq əvəzinə, gözəl mənzərəli məkanların bir qismini əhaliyə açıq obyektlərə çevirib. Təbii ki, burada dövlətin siyasəti də mövcuddur. Belə məkanların bir çoxu Böyükşəhər Bələdiyəsinin nəzdindən Sosial Təsis olaraq fəaliyət göstərir. Amma özəl müsəssisələr də yox deyil. Məsələn Çengelköydəki “Tarixi Çinaraltı Çayxanası” varlı insanların imarətləri ilə qonşudur. İstanbulun ən gözəl mənzərəyə sahib yerlərindən Çamlıcada, gözəllər içində ən gözəl mənzərəyə sahib yeri isə Böyükşəhər Bələdiyəsi Sosial Təsisə çevirib. Normalda o mənzərəni izləyib o qiymətə nəsə yemək və içmək möcüzə kimi görünür. Eynən bələdiyənin Zeytinburnu, Balat, Sultanahmet-Cankurtarandakı məkanları və Malta Köşkü kimi.<br /><br />İstanbul boğaz kimi möhtəşəm bir dəyərə sahibdir. Eyni zamanda, İstanbul bu boğazı öz arasında paylaşacaq qədər (yüzlərlə erməni, yəhudi, yunan, biraz da türk) zəngin ailələrə də sahibdir... Bir dəqiqə! Bizdə olsa şəhər onlara sahib olmaz, onlar şəhərə sahib olardı... Deyil mi? Nə isə... Bu imkanı varkən dövlətin təsiri, insanların bilinci və qismən də vicdanların səsi ilə boğaz mənzərəsi yerli əhaliyə və turistlərə açılır. Boğazda ev almaq imkanı olmayan amma aylıq “yaxşı” gəlirə sahib insanlar bazar günü səhər yeməyini Çınaraltı çayxanasında Çengelköy börəyi, çay və “boğaza sıfır” mənzərə ilə yeyə bilir... Bu zənginlikdir!<br /><br /><span style=";font-family:";" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span> <p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v34ajnl4I/AAAAAAAAAWo/MhrC7kvOYBM/s1600-h/yaz%C4%B1.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v34ajnl4I/AAAAAAAAAWo/MhrC7kvOYBM/s400/yaz%C4%B1.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430206324298717058" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Kuzguncuk Çaycısı - Üsküdar</span></span><br /></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3sryZr_I/AAAAAAAAAWg/tViP_pnyaxo/s1600-h/yaz%C4%B1+%2814%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3sryZr_I/AAAAAAAAAWg/tViP_pnyaxo/s400/yaz%C4%B1+%2814%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430206122765692914" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Yıldız Parkı - Malta Köşkü</span></span></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3fWg7WkI/AAAAAAAAAWY/51RNScGCO1I/s1600-h/yaz%C4%B1+%2813%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3fWg7WkI/AAAAAAAAAWY/51RNScGCO1I/s400/yaz%C4%B1+%2813%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430205893716957762" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Yıldız Parkı - Malta Köşkü</span></span></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3Nq3l1ZI/AAAAAAAAAWQ/Dr0NORYrhQ8/s1600-h/yaz%C4%B1+%2812%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3Nq3l1ZI/AAAAAAAAAWQ/Dr0NORYrhQ8/s400/yaz%C4%B1+%2812%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430205589943080338" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Yıldız Parkı - Malta Köşkü</span></span></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3Fx-GqHI/AAAAAAAAAWI/z6jqYGNSvjM/s1600-h/yaz%C4%B1+%2811%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v3Fx-GqHI/AAAAAAAAAWI/z6jqYGNSvjM/s400/yaz%C4%B1+%2811%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430205454410492018" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Yıldız Parkı - Malta Köşkü</span></span><br /></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v22ioDwiI/AAAAAAAAAWA/9-94iNyRS3Q/s1600-h/yaz%C4%B1+%289%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v22ioDwiI/AAAAAAAAAWA/9-94iNyRS3Q/s400/yaz%C4%B1+%289%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430205192593457698" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Dolmabahçe</span></span></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v2lZVCluI/AAAAAAAAAV4/adVQAF7242g/s1600-h/yaz%C4%B1+%288%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v2lZVCluI/AAAAAAAAAV4/adVQAF7242g/s400/yaz%C4%B1+%288%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430204898039994082" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Dolmabahçe</span></span></p><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v19Ov7F8I/AAAAAAAAAVo/mDGMzBdH_Xg/s1600-h/yaz%C4%B1+%287%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v19Ov7F8I/AAAAAAAAAVo/mDGMzBdH_Xg/s400/yaz%C4%B1+%287%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430204208005191618" border="0" /></a><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Dolmabahçe </span></span><br /></p><p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v1lpCJm2I/AAAAAAAAAVg/Rj7kg6W6IBM/s1600-h/yaz%C4%B1+%286%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v1lpCJm2I/AAAAAAAAAVg/Rj7kg6W6IBM/s400/yaz%C4%B1+%286%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430203802744101730" border="0" /></a></p> <p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Zeytinburnu Sosyal Tesisleri</span></span></p> <p style="text-align: left;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v1OvnA0SI/AAAAAAAAAVY/RFWpuPrYFNE/s1600-h/yaz%C4%B1+%285%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v1OvnA0SI/AAAAAAAAAVY/RFWpuPrYFNE/s400/yaz%C4%B1+%285%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430203409372336418" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Zeytinburnu Sosyal Tesisleri</span></span></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v01AexjyI/AAAAAAAAAVQ/63u2GAfATwU/s1600-h/yaz%C4%B1+%284%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v01AexjyI/AAAAAAAAAVQ/63u2GAfATwU/s400/yaz%C4%B1+%284%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430202967224586018" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: bold;">Zeytinburnu Sosyal Tesisleri</span></span><br /></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v0kl_ioyI/AAAAAAAAAVI/NopcTO_jFJ8/s1600-h/yaz%C4%B1+%283%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v0kl_ioyI/AAAAAAAAAVI/NopcTO_jFJ8/s400/yaz%C4%B1+%283%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430202685236355874" border="0" /></a><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >Çamlıca</span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v0J84_mXI/AAAAAAAAAVA/0YiWjdZ0ZzE/s1600-h/yaz%C4%B1+%282%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 300px; height: 400px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v0J84_mXI/AAAAAAAAAVA/0YiWjdZ0ZzE/s400/yaz%C4%B1+%282%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430202227526441330" border="0" /></a><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" >Çamlıca</span></p> <p class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v2MiDNACI/AAAAAAAAAVw/ijy27unvWL0/s1600-h/yaz%C4%B1+%281%29.JPG"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/S1v2MiDNACI/AAAAAAAAAVw/ijy27unvWL0/s400/yaz%C4%B1+%281%29.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5430204470884368418" border="0" /></a></p><p style="text-align: center;" class="MsoNormal"><span style="font-weight: bold;">Çengelköy</span><br /></p><p class="MsoNormal"><span style=";font-family:";" lang="AZ-LATIN">P.S. Əslində bu şəkilləri bir araya gətirəndə fərqli bir mövzu üçün material olaraq düşünmüşdüm. Sonra o yazıdan vazkeçdim, amma şəkillərdən vazkeçmədim.</span></p><p class="MsoNormal"> <br />P.P.S. Şəkillərin hamısı şəxsidir. Başqa mənbədən götürülməyib.Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-73897804744370776902009-12-28T13:25:00.004+02:002009-12-28T13:29:34.581+02:00Bu nə PG-dir, nə ToyotaSA-dır, bu HAA-dır!<span style="font-family: arial;">Daha öncə bu bloqda Hyundai haqda ümumi yazı oxumuş olanlarınız var. Dünyada son illərin ən çox inkişaf edən markalarından biri olaraq qəbul edilən Hyundai “most affordable car”dan Toyota və Honda ilə tən tutulan bir maşına çevrildi. Hər nə qədər Hyundai modellərini Lexus modelləri ilə müqayisəyə meylli olsa da, qlobal olaraq bir çox model Toyota, Honda, Nissan, Ford vs. kimi orta seqmentin divləriylə yanaşı səslənir. Bunu həm mütəxəssis rəyləri, həm də Hyundai-yə sərf edən bir sıra araşdırma nəticələri sübut edir. Şəxsən isə Hyundain hələ bu seqmentlə eyni səviyyədə tutulmağına biraz daha vaxt lazımdır deyə düşünürəm. Mənim nəzdimdə isə çətin ki, Hyundai nə vaxtsa Honda ola bilsin. Sonuncu tamamilə subyektiv!</span><p style="font-family: arial;"></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma gəl ki, Hyundai həm qlobal olaraq, həm də Azərbaycanda imic məsələlərinə və marketinqə əməlli diqqət ayırır. Və bu diqqət öz bəhrəsini verməyə də başlayır. 5-6 gün öncə Genesis-in son çap reklamını görəndə istər istəməz “bunu da mı etdilər” keçdi içimdən. Təbii ki, Hyundai də Mercedes və BMW-yə meydan oxuya bilməyəcəyini bilir. Yeni reklam kampaniyasının yazısında da Genesis-in Lexus və Infiniti-nin bazar payına “tamah saldığı” aşkar yazılıb. Çox güman EQUUS da gələndə hədəf yaponları vurmaq olacaq. Amma əsas istifadə edilən söz deyil, əsas qarşıdakının o sözü necə qəbul edəcəyidir. Bəyəm insanları zarafatları sözün hərfi mənasında qəbul edir? Genesis-in reklamında da zarafat duzu yox deyil onsuz. </span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/SziV7-9ehKI/AAAAAAAAAUw/jNxDyjNOERQ/s1600-h/Genesis_A4.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 283px;" src="http://4.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/SziV7-9ehKI/AAAAAAAAAUw/jNxDyjNOERQ/s400/Genesis_A4.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5420247009286063266" border="0" /></a></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Əsas məsələ odur ki, lüks deyildikdə ağla məhz Mercedes və BMW-nin ağla gəldiyi bazarda “mən lüksəm” mesajını vermək Mercedes və BMW ilə müqayisə edilə bilməkdən keçir. Outdoorda onlara meydan oxumaq isə jurnal məqaləsində müqayisə edilməkdən daha doğru seçimdir. Bu işin rasional düşüncə yox, xəyallar və bir az da zarafat ilə ortaya çıxdığını göstərir. İstehlakçı isə “bunlara bax e özlərini Mercedes və BMW ilə müqayisə edirlə. Ay qardaş get Lexus və Infinitiyə söz at barı” deyəcək çox güman. Aha! Bu elə Hyundai-n istədiyi nəticədir. <o:p></o:p></span></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Hyundai Koreya maşının mənfi imicindən sıyrılmaq üçün əlindən gələni edir. Hələ də, maşın almaq istəyənlər “alman, olmasa yapon” prinsipinə sadiqdir. İntaası Hyundai Auto Azerbaijan maşın alıcısının ad-dan, göstəriş mərkəzli hərəkət etdiyi bazarda bu imici belə “ignore” edə bilir. Marketinq işlərinə həqiqətən alqış düşür. Mükəmməl deyillər, Azərbaycanda heç kimə o səlahiyət verilməyib onsuz... Şəxsən satışa aparan marketinqi əla yerinə yetirsələr də, markanın ətrafındakı atributlara (brand equity, brand personality vs.) nəzarətdən şübhəliyəm. Amma bu gün üçün bazarda necə davranmaq lazımdır onu da edirlər. Gələcəyə də Allah Kərimdir!<o:p></o:p></span></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Hyundai ortaya çıxdığı ilk dövrlərdə Chery, Geely kimi bir şey idi. Son 20 ildə isə, bütün strategiya bir açar söz üzərində qurulub: “MÜQAYİSƏ”. Hyundai özünü çatmaq istədiyi markalarla müqayisə edir, dizaynında yüksək səviyəlilərə yaxın çizgilər seçir, PR-ı davamlı müqayisə yazılar üzərində qurulur. Bu müqayisələr çoxuna görə “yok artık” formatında olsa da, hər keçən il Hyundai markasını biraz daya yuxarı daşıyır. Fəqət, bu “izləyici” mövqeyinin tükəndiyi nöqtədə unikallıq lazım gələcək. Onu gözləyirəm...<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com11tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-4174523757056049492009-12-21T01:33:00.002+02:002009-12-21T01:48:44.164+02:00Ən yaxşısına layiqik mi?<a href="http://www.farketing.com/">Farketinq </a>bloqunda Türkiyənin ən çox sevilən və marketinq cəhətdən ən aktiv banklarından biri olan Garanti haqd şikayət <a href="http://www.farketing.com/2009/12/garanti-bankasi-yerine-onerisi-olan.html">yazısını </a>və mövzuya aid sıralanmış şikayətləri görəndə təəccüblənməyə bilmədim. Axı gənc, dinamik və sevimli Garanti Bankı haqda belə sözlər deyilir, müştəriləri ondan əldə etdikləri xidmətləri verə biləcək yeni bank axtarırsa... Təəccüblənməli haldır. Üstəlik, şərhlərdə “yesən də budur, yeməsən də” ruhlu cümlələri... Elə bil, marketinq əsrində yaşayırıq axı... Bu insanların ehtiyacına cavab verəcək bank tapılmır?<br /><br />Digər tərəfdən Garanti belə bu vəziyətdədirsə, ümid yeri qalmır axı...<br /><br />Sonra düşündüm... Avea ilə bağlı 1 ildən artıqdır yaşadıqlarımı və söyə söyə Avea işlətməyə məcbur qalmağımı... Halbuki, bir zamanlar Avea çox sevimli və yardımsevər idi. İndi isə imkan tapan kimi konturları aşırdır.<br /><br />Garanti 1, Avea 2... Bu siyahı əminəm ki davam edə bilər. Məsələn Türkiyənin səviyəsiz və siyasiləşmiş dövlət universitetləri...<br /><br />Banklar, GSM-çilər, universitetlər...<br /><br />Bunları birləşdirən nədir? Hərhalda bizim haqda ətraflı məlumata sahib olmaları və istehlakçısı/istifadəçisi/tələbəsinin ona bağlı olması.<br /><br />Təbii ki, isbat edilməsi üçün böyük bir araşdırma lazımdır. Amma bu mövzu ətrafında formalaşan fikrimi həm bölüşmək, həm də bir yerə qeyd etmək üçün yazıram. Belə ki, müştərisi haqda ətraflı məlumata sahib olan bu şirkət və qurumlar (kateqoriya cəhətdən siyahı uzadıla bilər) onların hansı səviyəyəcən məmnuniyətsizliyə tab gətirə biləcəyini bilir. Beləcə, müştərini məmnun etmək üçün gərəkli olan xərcdən qaçır. Ayrıca hər bir müştərinin o şirkət vəya quruma gətirdiyi xeyri də bilir. Bununla da, ona ayrılacaq diqqətə qərar verir. Bazardan xəbərdardırlar və həmin problemli, şikayətlənən müştərinin mövcud şərtlərdə döyəcəyi qapısının olub olmadığından da xəbərdardır.<br /><br />Başlığa gəlincə, bu cümlələri oxuyub Azerfon-Vodafone-un son reklamını xatırlamamaq mümkün deyil. Hər kəs layiq olduğu davranışa/xidmətə layiq görülür...mü? Məncə hər kəs cibindəkinin müqabilinə layiq görülür. Amma hər kəs cibindəkinə layiqdir mi?<br /><br />P.S. Birdən fikir verdim: Lap doktoranturanın dərs dönəmlərinə bənzədi... Dərs oxuduğum əsnada diqqətimi çəkən bir şey haqda yazmaq ehtiyacı hiss edirəm. 5 aydır ən önəmli əksikliyim məhz intensiv oxumaq imiş...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-51164808778083712512009-12-13T03:14:00.003+02:002009-12-13T03:23:03.127+02:00Fikrimiz işimizdədir...<span style="font-family: arial;">“Azercell” pioner olmağı sevən və məncə də Azərbaycan şərtləri daxilində bunu bacaran bir şirkətdi. Fakturalı xətt abonentləri üçün hazırladıqları “Sabit Paket”ə çəkilmiş reklam sənət, hədəfi tapma, mesaj vs. bir çox cəhətdən tənqid edilə bilər, ya bilməz... O öz yerində. Amma bu 35 saniyəlik iş “Azercell”in növbəti pioner addımıdır. Necə?</span><p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Azərbaycandan qayıtdığım gündən kompyuterimin masaüstündə “Marketinq bilinci” adlı vvord faylı içinin dolmağını gözləyir. Hətta ilk dönəmlərdə bu haqda o qədər düşünürdüm ki, yazmaqda qərarım qəti idi. Amma alınmadı...<o:p></o:p></span></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">“Azercell”in reklamı bir anda o düşüncələrimi bərpa etdi. Həmin fayl hələ də, boş şəkildə köhnə yerində qalsa da, mövzuyla əlaqəli keys təhlili maraqlı olardı.<o:p></o:p></span></p> <p style="font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məlum reklamda “Azercell”in işçilərinin fakturalı xətt abonentləri üçün yeni kampaniya axtarışı və beyin fırtınası təsvir olunub. Biraz karikatur görüntülərlə verilsə belə, kampaniya və məhsulların hansı metodlarla ərsəyə gəldiyinin bir reklamda təsviri Azərbaycan üçün vərdiş elədiyimiz bir hal deyil. Əvvəla şirkətlər hamının xəbərdar olduğu proseslərini belə o qədər gizlədirlər ki, bu sürpriz oldu. Üstəlik, sovet ruhunu unuda bilməyən və hələ də, kapitalizmə keçə bilməmiş Azərbaycan istehlakçısı biznüs mühitindən çox xəbərdar deyil. Ona görə də Azərbaycan istehlakçısı ilə “marketinq bilinci inkişaf etmiş” şəxslərə uyğun kommunikasiyalar hazırlamaq çoxuna absurd gələ bilər.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style=";font-family:";" lang="AZ-LATIN"><span style="font-family: arial;">Marketinq bilinci yazımın tərkibinə toxunmamaq və tükətməmək üçün yazını burada sonlandırıram. Amma “Azercell”in reklamı marketinq ədəbiyatı üçün dəyərli bir işə çevrilə bilər.</span><o:p></o:p></span></p> <object width="425" height="344"><br /><embed src="http://www.youtube.com/v/tIZgJ7m8yJ4&hl=en&fs=1" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="425" height="344"></embed></object>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-40711035020526378842009-10-29T22:35:00.003+02:002009-10-29T22:45:36.078+02:00Marketinq nədir?Bilirəm nə vaxtdır yazı yazmayandan sonra iki cümlə ilə razı qalmaq mümkün deyil...<br /><br />Bilirəm bu bloqdu Tvvitter deyil...<br /><br />Bilirəm başlıqdakı sualın cavabını axtarmaq çoxuna gecmiş kimi gələ bilər...<br /><br />Bilirəm 100-cü postda daha optimist və müsbət ruhlu bir şey gözlənilərdi.<br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Amma ürəyimdən bu fikri paylaşmaq keçdi. Əslində 100-cü posta da uyğun...</span><br /><br />Marketinqin insan psixologiyasını ticari məqsədlə yönləndirmək olduğunu (daha doğrusu marketinq tərifimin belə olduğunu) bloqda görmək mükündür. Bu yaxınlarda bu tərifin əksik qaldığı hissi gəldi. Düşündüm və davamlı verilən bir sualdan (Marketinq elmdir, yoxsa sənətdir?) ilhamlanıb tərifi tamamladım.<br /><br /><span style="color: rgb(255, 0, 0); font-weight: bold;">Beləliklə - MARKETİNQ insan psixologiyasını ticari məqsədlə yönləndirməkdir. Deməli marketinq qavramı bütün şəkildə ələ alındıqda - TİCARİ FƏALİYƏTDİR! Bu ticari fəaliyət elm (riyaziyat, psixologiya, statistika, sosiologiya vs.) və sənət (dizayn, rəsm, musiqi vs.) vasitəsilə həyata keçirilir. Amma sadəcə elm və sənət ilə mi?</span><br /><br /><span style="font-style: italic;">Nəticədə ortaya çıxdı ki...</span><br /><br />MARKETİNQ insan psixologiyasını idarə edən TİCARİ FƏALİYƏTdir! Bu fəaliyətin tərkib hissələri ELM, SƏNƏT və YALANdır!Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-37775366938546740312009-10-01T02:04:00.002+03:002009-10-01T02:16:42.166+03:00Yeni ay, Yeni şəhər, köhnə hamam, köhnə tas...Salam əziz dostlar!<br /><br />Bloq yaranandan bəri ilk dəfədi ki, düz iki ay susqun qaldı. Avqustdan öncəki 18 ayda heç olmasa 1 post eləməyə imkan tapmışdım. Amma Bakıda keçirdiyim iki ay bloq susdu. Çünkü yazmağa fürsət tapa bilmədim Bakıda...<br /><br />Azərbaycana hər səfər əslində tonla təəssürat deməkdi. Di gəl, o təəssüratları elə gün ərzində ən çox vaxt keçirdiyim rul arxasında bölüşürəm... Yanımda biri olsa onunla, olmasa elə öz özümlə. Zarafat deyil; Bakıdaykən 24 saatdan ən azını özümə və rəbbimə ayırıram. Madam belədir, deyirəm heç olmasa maşın sürərkən bekar durmayım.<br /><br />Bu dəfə heç makçılarla görüşməyə də imkan tapa bilmədim. Əvəzində Filip Kotler baba ilə Kiyevdə qarşılaşdıq. Kafe açdıq, yeni layihələrlə bağlı atəşli görüşlər keçirdik. Təki bu atəş bir atımlıq barutun atəşindən olmasın.<br /><br />İStanbula qayıtmaq yenidən oxumağa, məqalələrə, sistemə qayıtmaq deməkdir mənimçün. Ona görə də, bloq ruslar demiş `yavaş yavaş oborot yığacaq`. Bir də təbii ki, bir neçə kilo təəssürat ilə önünüzə çıxa da bilərəm...<br /><br />Hörmətlə,Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-56827581847252187332009-07-30T01:55:00.003+03:002009-07-30T02:07:08.305+03:00Kiçik ölkə olmaq<span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Afrikadan müşahidələr...</span><br /><br /><span style="font-style: italic; font-weight: bold; color: rgb(51, 51, 255);">Çox bəyəndiyim bir Çin filminə baxandan sonra Çinlilərin tarixini, bugününü və ehtişamını düşünüb “axı bizim kimi millətlər nə üçün var” sualını vermişdim özümə. Düzdü biz türkük. Bu bizimçün yetərli kimlikdir. Amma sağ olsun Türkiyəyə Türkiyə adını qoyanlar bizim türk adını sahiblənməyimizçün böyük bir əngəl gətiriblər. Böyük millətin parçası olsaq da, bir parça olaraq özümüzü o puzzle-a yerləşdirməyə çətinlik çəkirik...</span><br /><br />Afrikaya 4 nəfərlik bir komanda olaraq getmişdik. 2 Türkiyə vətəndaşı, 1 Danimarka vətəndaşı iraq türkməni və bir Azərbaycan vətəndaşı.<br /><br />İndi düşünürəm ki, “3 ölkədən 4 nəfər necə bir araya gəlib” sualını verən afrikalılar heç haqsız deyil. Amma əsas problem heç də bu olmadı. Qahirədə Danimarkalı yoldaşımızı problemsiz ölkəyə buraxdılar. Misirlilərin Avropa heyranlığı özünü göstərdi. Türkiyəli “qoca”ların pasportu yoxlanışa getdi və qısa müddətdə qayıtdı. Bax məni – Azərbaycan vətəndaşını isə Niger səfirliyindən bir nəfər tanışı olduğumu desə də, digər 3 nəfərlə birgə gəldiyimi bilsələr də, hətta biraz “hörmət” edilsə də... Xeyli çək çevirdən sonra buraxdılar içəri. Dedilər Azərbaycan problemdir. Bilmədim niyə...<br /><br />Haşıyə çıxıb qeyd edim ki, vizaları İstanbulda alsaydıq belə problem yaşanmazdı. Niyə alınmadığı isə tamam başqa aləmdir.<br /><br />Nəysə ki, Qanada polis qarşıladığı üçün bizi heç bir problem olmadı. Bax Toqo və Beninə keçərkən kiçik ölkə olmağın mənfi cəhətlərindən birini gördüm: məmurlar pasportun məxsus olduğu Azərbaycan Respublikasını tanımırdılar. Danimarka və Türkiyə üçün problem olmasa da, Azərbaycan bu ölkələrdə tanınmadığı üçün sərhədlərdə başağrı yaşandı. Bizi qonaq edən səfir Türkiyəyə gələrkən pasportunu əlinə alan məmurun Niger deyə bir ölkə olduğunu bilmədiyin deməsindən danışdı. Yəqin ki, bunlar məni təsəlli etmək üçün idi. Amma həqiqətdir. Dünyanın qalanının fikrincə Misir, CAR, Tunis, Mərakeş, Liviya, Əlcəzair və futbolun xatirinə Nigeriya ilə Kamerun xaricində<span style="font-weight: bold;"> bütün Afrika bir ölkədir</span>. Bu ölkələrin var olduğunu belə bilməyənlər də kifayət qədər çoxdur. Bu barədə daha sonra.<br /><br />9 gün ərzində Həsən bəyə Azərbaycanı əməllicə tanıtdım. Diplomat adamdır, kimlərləsə üzbəüz gələ bilər və söz bizim ölkədən açılsa səhv bilinən məqamlara düzəliş edər. Məsələn elə o özü ölkəmizin xristian olduğunu zənn edirmiş. Kiçik ölkə, kiçik ölkə...<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/SnDVhxvRoCI/AAAAAAAAAUY/WY6BImBmjrU/s1600-h/big_world_map%5B1%5D.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 266px;" src="http://3.bp.blogspot.com/_72SuvLXT4c8/SnDVhxvRoCI/AAAAAAAAAUY/WY6BImBmjrU/s400/big_world_map%5B1%5D.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5364021932462284834" border="0" /></a><br />Kiçik ölkə olmağın mənfi cəhətləri, insanı “sındıran”, komplekslər əmələ gətirən cəhətləri bununla bitmir təbii ki. Amma inanın o anı yaşayanda, “Mən fəxr eliyirəm ki, Azərbaycanlıyam” dediyin kimliyin elə o Azərbaycan və yan-böyüründən kənarda tanınmadığnı görəndə... Fəxr etməməyə başlayırsan...<br /><br /><span style="font-style: italic; color: rgb(51, 51, 255); font-weight: bold;">Müstəqil amma kiçik Azərbaycan əvəzinə, nəhəng və qüdrətli Sovet İttifaqının vətəndaşı olmağı arzu edənləri başa düşürəm...</span>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-87807036686394682572009-07-23T10:06:00.002+03:002009-07-23T10:08:02.001+03:00Bizim ölkələrdən niyə global marka çıxmır?<span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Afrikadan müşahidələr<span></span></span><br /><br />Afrika ilə bağlı yazmağa davam edək...<br /><br />Misirə endikdən və biraz gəzdikdən sonra başımın üzərindəki lampa işıqlandı: “İndi görürəm niyə bizim kimi ölkələrdən dünya markaları çıxmır”.<br /><br />Bizim kimi ölkələrdən niyə dünya markalarının çıxmadığını kimə soruşsaz müxtəlif səbəbləri sıralayar... Hər biri də haqlı. Amma bu səbəblərin yekun içindəki payı mübahisə edilə bilər. Götürək elə özümü. Cavablarım belə olar:<br /><br />- İnkişaf etmiş ölkələrdə bazarların daha inkişaf etmiş olması dolayısıyla, o ölkələrə məxsus markalar daha rəqabətcil olurlar və buna görə də qloballaşarkən daha rahat olurlar.<br />- İnkişaf etmiş bazarlar daha böyükdür və kar marjları daha yüksəkdir. Buna görə oralarda onsuz da daha yüksək kar əldə edən markalar bu sərmayə sayəsində digər bazarlara rahat girir.<br />- İnkişaf etmiş bazarlarda yer alan şirkətlər ən müasir texnologiya və marketinq fəndlərindən xali olurlar. Bu da onları güclü edir.<br />- İnkişaf etmiş ölkələrin “ölkə mənşəyi” effektindən (country if origin) istifadə edir. Halbuki bizim kimi ölkələrdə xalqın yerli markaya etimadı olmur.<br />vs.<br /><br />Siyahını uzatmaq olar. Amma mən bu siyahıya çətin ki, hər kəs tərəfindən diqqətə alınan bir faktoru əlavə edəcəm.<br /><br />Əvvəla bir türk şirkəti üçün özündən inkişaf etmiş ölkələrdə yer almaq elə rahat deyil. Birincisi yuxarıdakı faktorların da təsiri ilə bu bazarlarda o türk şirkətini “sındıracaq” kifayət qədər marka var. Özü də rəqabət bir yana, bu bazarlar doymuş vəziyətdə olur. Nəticədə “Şölen” Allah bilir nə şəkildə və hansı şərtlər, üstəlik də bəlkə də gəlirsiz olaraq “VVal-mart”ın rəflərinə daxil olanda bunu Türkiyədə PR vasitəsi olaraq istifadə edir. Özü də belə demək mümkünsə ildə 1-2 dəfə türk istehlakçısının “başına vururaraq”.<br /><br />Geriyə qalır, inkişaf səviyəsi eyni və aşağı olan ölkələr.<br />Bax bu yerdə Qəribi ağlamaq tutur...<br /><br />Çünki...<br /><br />Afrika ziyarətimizdə diqqətimizi çəkən əsas məqam yerli və güclü biri ilə yaxın münasibət qurmadan bu işin alınmayacağı, təsəllimiz isə bu şəxsi tapmaq idi. Olmasa...<br /><br />Bəli, geridə qalmış ölkələr çox açıq və sərfəli bazarlardır. İstehsalat lazımi səviyədə deyil, işçi qüvvəsi ucuzdur, digər xərclər aşağıdır vs.vi. Amma problem kapital qoyuluşunun güvənliyidir. Mədənilik və demokratiya baxımından Qana Azərbaycandan çox yuxarıda dursa da, (böyük təəssüf, acı reallıq) o ölkə üçün də yatırımın əminliyindən bəhs etmək olmur. Bizimçün də, Rusiya üçün də və bir çox ölkə üçün də... Birində mafiya, birində quldurbaşılıq edən dövlət, birində dövlətin diş batıra bilmədiyi dələduzlar, birində güvənə bilməyəcəyin personal.<br /><br />Özün gücsüzsən, partnyorun da güclü deyilsə ümid qalır dövlətinə...<br /><br />Bax elə o yerdə də son zərbəni yeyirsən. “Coca-Cola”nı demirəm heç. Misirdə iş görmək istəyən istənilən ABŞ, Fransa vəya İngiltərə şirkətinin ən böyük himayədarı dövlətləridir. O ölkədəki səfirliyi və digər əlaqədar instansiyalar. Çünkü onların Misirə (Misir bu tipli ölkələr arasında ən inkişaf etmiş və güclülərdən olduğu üçün misal çəkirəm) dövlətin əli ilə təzyiq göstərib aldadılmasını əngəlləyir, aldadılsa belə itkisini kompensasiya edə bilir.<br /><br />Bizim kimi ölkələr isə bu dəstəkdən demək olar məhrumdur. Türkiyə son zamanlarda bu məsələdə ciddi addımlar atsa da, hələ ki Leman Samın bir mahnısında deyidiyi kimi “Daha gidecek çok yolumuz var”.<br /><br />Bəli, markalaşma, maliyə gücü, qlobal marketinq, xidmət, keyfiyət... Bunlar bir tərəfə, işin pərdə arxası risklərlər dolu bir dünyadır. Riski paylaşmadan isə bu riskə girməyə ürək gərək... Bu isə biznesdir. Ürəklə deyil, beyinlə idarə olunur...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-999773025923022092009-07-14T18:23:00.001+03:002009-07-14T18:27:19.642+03:00Miyopluğun iki formasıÖtən il iki fəlsəfəçi ər-arvadın dərsində çox gözəl bir şey öyrənmişdim: emik və etik baxış. Yəni daxildən və xaricdən. Emik baxış subyekti daxildən analiz etmək, emik baxış isə onu kənardan analiz etmək mənasına gəlir. Marketinq bölümü üçün qonaq gəldiklərindən müəllim bir sual verdi:<span style="font-weight: bold;"> “Marketinqçi şirkətə etik baxmalıdır, yoxsa emik baxmalıdır?”</span><o:p></o:p></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Cavabım özümə də maraqlı gəlmişdi: <span style="font-weight: bold;">“Daxildən baxıb çıxıb xaricdən şərh etməlidir”.</span> <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Niyə? Bir formada analiz yetərsizdir?<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məncə hə.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Çünkü hər bir baxışın gətirdiyi bir miyopluq var. Yəni bu baxışlardan hər biri insanı yanılda biləcək xasiyətdədir. Bu marketinqdə də çox kritik bir məqam ilə bağlıdır.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Daxildən baxış</span> şirkətin imkanlarını lazımından artıq dəyərləndirmək, daxildə olan inanclara ilişib qlobal prosesləri analiz edə bilməmək, işin müəllifi olaraqdan öz əksikliklərini görməmək və/vəya görmək istəməmək vs. bir çox problemlərə səbəb olur. Qısası Levittin 1960-da <span style="font-weight: bold;">“marketinq miyopluğu” </span>adlandırdığı şey məhz budur. Təbii ki, ümumi götürəndə daxildən baxışın səbəb olduğu miyopluğun əhatə dairəsi Levittin nəzərdə tutduğundan daha genişdir.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Daxildən baxış insanları yuxuya verir.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;"><br /></span></span></p><p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Xaricdən baxışın </span>təsiri isə fərqli olur. İnsanlar hər şeyi görmədən, bilmədən, analiz etmədən şərh etməyə tələsir. Daxildə olan proseslər və bəzi bilgilərə sahib olmadan fikir bildirmək insanı səhvlərə aparır. Ona görə də ən azından müəyyən bilgi bazasına sahib olmaq lazımdır. <span style="font-weight: bold;">Azərbaycanda düzgün marketinq ədəbiyatının yazıla bilməməsinin əsas səbəblərindən biri də məhz budur.</span> Şirkətlər ən bəsit bilgiləri belə dəmir qıfıllı sandıqlarda saxlayır. Halbuki, Harvard Universiteti professorları və onların dost-tanışları olan konsultantların “açıq mənbələrdən əldə olunan bilgilər ilə” yazdıqları case-lərə baxanda qəribsəməmək olmur. Görəsən bizim şirkətlər o bilgiləri daxilində bölüşür mü heç?<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Yəni daxildən baxıb, xaricə gözünü qapamaq və xaricdən baxıb daxildəkindən bixəbər fikir bildirmək iki miyopluğa səbəb olur. Marketinq aləmində <span style="font-weight: bold;">sektor nümayəndələri adətən birincidən, akademik cəbhə isə ikincidən əziyət çəkir. </span>Məsləhətçilərin şirkətlər üçün bu qədər əhəmiyətli olmasının təməlində də məhz bu durur. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Əslində məsələyə daxildən və xaricdən baxıb yanılmalar sadəcə marketinqə xas deyil. <span style="font-weight: bold;">Dərinə endikdə insanlar arasındakı münasibətlərdə ən kritik məqamlardan biri məhz budur. </span>Sadəcə bir misal: Biri öz doğrularına könüldən inanır, öz doğruluğundan əmindir, amma özünü ifadə etməyi bacarmır. Digəri isə onu tanımadan, araşdırmadan, fikirlərini öyrənməyə çalışmadan o “daxili miyop”lə bağlı hökm verir.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Qısası daxildəki proseslər və göstəricilərə aludə olmaq nə qədər təhlüklidirsə, xaricdən durub bilgisiz və anlayışsız şəkildə hökm oxumaq da o qədər təhlükəlidir. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-style: italic;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">p.s. Bu qısa antrakt idi. Afrikadan müşahidə yazıları davam edəcək inşallah. <o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-35239176128718958402009-07-13T01:10:00.001+03:002009-07-13T01:12:15.510+03:00İnsanlara xidmət etməklə nəfsinə xidmət etmək arasındakı fərq<span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Afrika səyahətindən müşahidələr</span><o:p style="font-weight: bold; font-style: italic;"></o:p><p></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">9 günlük Afrika səyahətindən “bir kisə” təəssürat və müşahidə ilə qayıtdım. Səfər gözlədiyimdən də maraqlı və dolu keçdi. Ona görə də müşahidələrimi və səfərdən mənə qalanları xırda xırda bloqda yazmağı düşünürəm. Bu müşahidələr iş ilə, marketinq ilə, həyat ilə, düşüncələr ilə bağlı olacaq. Əvvəlcədən deyim ki, fikirlər çox qarışdığı üçün ardıcıllığı gözləyə bilməyəcəm. Sıra özlüyündən əmələ gələcək, üstəlik bəzi məqamlar təkrarlana bilər. Üzrlü hesab edin. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Qanaya çatdığımızın ertəsi şəhərdə gəzərkən ilk müşahidəm məhz bu oldu: insanlara xidmət etmək ilə nəfsinə xidmət etmək arasında nə qədər böyük fərq var. Təbii ki, bu ikisi arasında ciddi fərq olduğunu demək heç də fəxr ediləsi bir şey deyil. Amma gündəlik və hərəkətli həyatın bizi düşünməkdən nə qədər uzaqlaşdırdığını nəzərə almayanlar o qədər çoxdur ki. Bu isə insanların əzbərdən ifadə elədiyi sözləri dərindən duymasının ən böyük əngəlidir. Afrikada sakit və həzin həyat bu müddətdə bəhs elədiyim fərqi real olaraq müşahidə və təfəkkür şansı verdi. Qərblilərin illər boyunca qara qitənin zənginliklərini, sakinlərinin isə beynini necə sümürdüyünü görmək rahat idi. Tenxiki mənada. Duyğusal anlamda isə çox çox çətin. Bax elə insanlara xidmət etmək ilə nəfsinə xidmət etmək arasındakı fərq də bundan ibarətdir. Fransız, ingilis, kanadalı vs. vi. barbar qərblisi Afrikada bu izi qoyur və üstəlik dönüb qaradərili zavallılara baxanda əsəri ilə fəxr edir. Bir də üstünə utanmazcasına şərqə insanlıq, mənəviyat dərsləri verməyə çalışır. Müsəlman türklər isə Afrikanı əl üzadılması gərəkən, xidmət edilməsi lazımlı yer olaraq görür. İnsanın dərdini dərdi sayır. Bunqalolardakı fağırları görüb müsəlmanlığından utanır. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bu mənzərələrdən sonra hələ də, qayıdıb İstanbulda biznesin çiçəklənməsi və şirkətin böyüməsi üçün tər tökmək o qədər mənasız və qeyri dürüst bir iş göründü ki... Həqiqətən iş, güc, hərəkət, trafik deyib təfəkkürü unutmuşuq. Başqa insanların dərdini. Qanadan Toqoya keçmək üçün sərhəddə sənəd işlərini gözləyəndə bir gənc qadın əlində bəzi paketlərlə gəldi və bizə bir şey satmaq istədi. Müdür onun Türkləri tanımamasını bəyənməsə də, təxminən 70 qəpik qarşılığı olan 1 Qana Sedisi veribmiş. Sonra bizi qonaq edən möhtərəm daha bir sedi uzatdı qadına ki, bu qonağımdan qəbul et. Ürəyi dözməyən və qadının halını görən müdür bu dəfə 10 sedini qadına uzatdı. O ankı mənzərə isə dəhşət idi. Əvvəlcə qadın ona 10 sedi verildiyinə inanmadı. Sonra zarafat elədiyimizi düşünüb əlini uzatmamaq istədi. Amma müdürün ciddi olduğunu anlayıb şok vəziyətdə pulu götürdü. Bundan sonra isə indiyəcən eşitmədiyim qədər dua eşitdim və həyatımda qarşılaşdığım ən xoşbəxt simanı gördüm. Qadın dünya onunmuş kimi sevinirdi. Cəmi 8 manat üçün. “Cəmi 8 manat”. Halbuki bəlkə də o həmin qadının aylıq qazancıdır. Maşın tərpəndə və qadın hələ də arxamızca baxıb heyrətlə təşəkkür eliyirdi. Biraz bəddi alındı. Amma onsuz da nağıl kimi bir təcrübə idi. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">O məkanlarda insan insanların nə qədər möhtac olduğunu görür. Bu möhtaclıq içində mədəni səviyəsi və hörmət hissini necə qoruduğunu... Biz isə qayıdıb öz şəhərimizdə yenə nəfsimizə xidmətlə məşğuluq...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Ardı var...<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-56416407761583900142009-07-01T17:21:00.004+03:002009-07-01T17:29:22.412+03:00Axı bazar elə də pis şey deyilBir qohum (savadlısı) belə bir şey demişdi: “Marketinq doktoranturası oxuyursan elə mi? Onda sənə <span style="font-weight: bold;">“bazar </span><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">həkimi”</span> demək olar ki”. O an qəribə gəlsə də, zarafat kimi qəbul edib yan keçdim. Artıq həmin qohumla razılaşmayaq üzərəyəm. Çünkü marketoloq elə <span style="font-weight: bold;">“bazar adamı”</span> deməkdi. Doktorantı da elə deyilən... Necə?</span><p class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.cagfen.net/son/h_img/pazar.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 426px; height: 639px;" src="http://www.cagfen.net/son/h_img/pazar.jpg" alt="" border="0" /></a><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">2 gün öncə Afrikanın 8 ölkəsindən “Investment Authority”, yəni, “yatırım agentlikləri”nin nümayəndələrini İstanbula yığan TUSKON bizi də toplantıya dəvət etmişdi. Afrikalı qonaqlarımız həvəslə Afrikanı öydü, yatırım cəlb olunmalı yerlər olduğuna inandırmağa çalışdı bizi. Deyilən o idi ki, Afrikanı yanlış tanıyırıq və gərək araşdıraq. Həqiqətən də qlobal biznesin içində olanlar Afrikanın son dövrlərdə yüksələn trend izlədiyini və inkişaf edən bazar olduğunu təsdiqləyər. Əl qərəz, qonaqlarımız bizə özlərini tanıtdı və sonra təkbətək görüşlər təşkil edildi. Oturub hər biriylə söhbət etdik. Düzdü türk şirkətlərinin təmsilçiləri içi mən qarışıq orada Afrikalı qonaqları məmnun edəcək məqsədlərdən ötürü yer almırdı. Yatırım etmək üçün Afrikanın hansısa Mavrikisi çox riskli bir yerdir. Gərək tanıyaq, 1-2 xırda iş görək, özümüzə partnyor tapaq vs. Uzun sözün qısası gərək əvvəlcə onlar bizə nəsə təqdm etsin.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-style: italic;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İndi vəziyəti analiz edək.</span></p><p style="font-style: italic;" class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Afrikadan 20 nəfər dövlət adamı durub gəlib Türkiyəyə ki, ölkəmizə yatırım edin, Afrikanın bu zavallı ölkələri əslində çox münbit bir bazardır. Yəni, gəlin!<span style=""> </span>Yəni Afrikalı qonaqlar Grand Cevahir Otelə ölkələrini satmağa gəlmişdi. Bir ara ikili görüşmələrə diqqət etdim. <span style="font-weight: bold;">Adi bazardan nə fərqi var ki? </span>Orada da satıcılar öz masalarını qoyur və məhsullarını tanıdaraq satış</span><span style="" lang="AZ-LATIN"> etməyə çalışır. Alıcılar isə gəlib o masaları gəzir və bəyəndikləri məhsulu satın alırlar. Bu açıqlama həm o təkbətək görüşlərdəki mənzərəni, həm də bazardakı mənzərəni bizə verə bilirsə deməli o an, o məkan elə bazar idi.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bəli! Ortada 2 tərəf var. Biri ölkəsinə yatırım çəkmək istəyir. Bundan əldə edəcəyi isə ölkədə dəyər yaradan işlərin görülməsi, Afrikanın zavallılarının sadəcə xammaddə və onu da su qiymətinə satan ölkələr olmaqdan xilas olması və məşğulluğun artmasıdır. Yatırım edəcək şirkətlər isə xammaddəyə, ən gözəlinə, yaxın yerdə, ucuz işçi qüvvəsiylə istehsal edib, elə yaxın ölkələrdə satış edə biləcəyini düşünür. Deməli hər iki tərəfçün şərtlər də məmnunedici olduqdan sonra bir araya gəlmək sərfəlidir. Amma hərəsi öz evində otursa bu sövdələşmənin baş verməsi mümkün deyil. Yuxuda biri gəlib qulaqlarına nəsə deyəsi deyil hərhalda</span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.karamanli.net/resimgaleri/pazar-1.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 447px; height: 334px;" src="http://www.karamanli.net/resimgaleri/pazar-1.jpg" alt="" border="0" /></a><span style="" lang="AZ-LATIN">. <o:p></o:p></span></p> <p style="font-weight: bold;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Bax bu yerdə araya “bazar” girir. </span>TUSKON-u və ümumiyətlə community-ləri bu qədər dəyərli edən məhz bazar rolunu oynamasıdır. Çünkü ümumi olaraq bazar 3 tərəfin olduğu ticari münasibətlər üçün “hub” rolunu oynayır. Bütün münasibətlər bazarlar üzərindən davam etdirlir. <span style="font-weight: bold;">3 tərəf isə istehsalçı, istehlakçı və tədarükçüdür.</span> Yəni birinin əlində original qum var, biri stəkan istəyir, biri də stəkan bişirməyi bacarır. Stəkan bişirən qumu tədarükçüsündən almaq üçün bazarlardan (sərgilər, yarmarkalar, biznes toplantıları, müasir dövrdə isə internet, telefon) istifadə edir, satmaq üçün də yenə bazarlara (bazarlar, mağazalar vs.) yönəlir. Bu üç tərəfdən bir biriylə ünsiyyətə girənləri o məkanda bir-birini tapacağını bilməsə münasibət də gerçəkləşə bilməz.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Yəni bazar hər cür biznes münasibətinin qurulmasının candamarıdır. Ha indi <span style="font-weight: bold;">müasir biznes dilində buna kanal deyirlər </span>o başqa məsələdir. Çünkü texnologiya bazarları internet və digər media vasitələrindən geriyə atıbdır. Ona görə də buna daha bazar yox, <span style="font-weight: bold;">kanal </span>deyirlər. Yəni <span style="font-weight: bold;">bilgi və əmtəə gediş gəlişinin aparıldığı vasitə. </span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Buradan düşündükdə marketinqçinin işinin əlindəki məhsul və xidməti satmaq üçün kanalları (oxu: bazarları) effektiv şəkildə istifadə etməkdən ibarət olduğunu demək mümkündür. Yaxınlarda marketinq strategiyamızdan danışarkən də müdür marketinqin nədən ibarət olduğunu soruşdu. Cavab isə o qədər də sadə deyil. Gərək bu suala cavab verilsin son:<span style="font-weight: bold;"> “Kimin üçün? Hansı şirkətin marketinqi?”.<br /></span></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Çünkü normalda mənimçün marketinq konsept formalaşdıraraq bütün strategiya və kommunikasiyanı ona görə formalaşdırmaqdır. Bu konsept ətrafında mövqeləndirmə etmək, bazarın bu konsepti hansı şəkildə qəbul edəcəyini müəyyən edib ona görə davranmaq vs.vi. Yəni <span style="font-weight: bold;">“kreativi nəticəyə fokuslu tətbiq”</span>. Amma söhbət bizim şirkətdən gedirsə məsələı fərqlidir. Məsələ məhz kanalların istifadəsidir. Alıcımız ola biləcək insanlara aparan kanalların effektiv istifadəsi. Potensial müştəriləri tapıb, onların baş beynini aparmaq. Əldə olanları isə daim əldə saxlamaq vs.vi.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p style="font-weight: bold;font-family:arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-weight: bold;font-family:arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İsmayıl hoca demiş: Bazar olsun!<br /></span></p><p style="font-weight: bold;font-family:arial;" class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p style="font-weight: bold;font-family:arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;font-family:arial;" >Amma mən başa düşə bilmirəm bu qədər faydalı şey olan bazar haqqından pis assosisiyalar var...</span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-12759590061649750202009-06-28T20:37:00.003+03:002009-07-13T17:02:41.700+03:00Əhd-“Peyman”ımız lider olmaqdırKe<span style="" lang="AZ-LATIN">çən il nə zamandır super paketləməsi ilə diqqətimi çəkən “Dor Leo”nu Tansaşda incələməyə qərar verdim. Parlaq və keyfiyətli qablaşdırma, zövqlü dizayn, adama “gəl gəl” deyən ad, “ye məni” deyən fındıq, badam şəkilləri... Bütün komponentlərə görə əcnəbi markalardan geri qalmayan iş. Hələ bunlar azmış kimi, məhsul haqda məlumatların verildiyi dillər arasında Azərbaycan dili də var imiş...</span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.dunya.com/imageresize.asp?imgPath=&iWidth=300&iheight=200&imgName=peyman_logo.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 300px; height: 200px;" src="http://www.dunya.com/imageresize.asp?imgPath=&iWidth=300&iheight=200&imgName=peyman_logo.jpg" alt="" border="0" /></a><p></p><p class="MsoNormal" style=""><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Ötən ilin son aylarından birində yaşadığım bu hadisədən xeyli öncədən “Peyman” markasını tanıyırdım. Məndə “Tadım” qədər yüksək marka imicinə sahib olmasa da, bir çox yerli markadan və private label-lərdən üstün olduğu dəqiq idi. Amma “Dor Leo” (“Peyman”ın lüks markasıdır) “Peyman”ın merchandising yanaşması cəhətdən “Tadım”dan heç də geri qalmadığının sübutu oldu. Son müşahidələrim və bu yazı üçün elədiyim kiçik araşdırmadansa “Pey</span><span style="" lang="AZ-LATIN">man”ın “Tadım”a hər cəhətdən yaxınlaşdı</span><span style="" lang="AZ-LATIN">ğını gördüm.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.patronturk.com/wp-content/uploads/2009/04/peyman.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 235px; height: 283px;" src="http://www.patronturk.com/wp-content/uploads/2009/04/peyman.jpg" alt="" border="0" /></a><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Əslində Azərbaycanda “Tadım” qədər məşhur olmayan “Peyman” haqda oxumaq sizə nə qədər maraqlı olar bilmirəm. Amma bundan sonra müşahidələrimin üzərinə biraz da araşdırma əlavə edib, sıx sıx qısa case-ləri bloqda yayımlamağa qərar verdim. Məlum səbəbdən:)</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">“Peyman” markası cəmi 14 il öncə Eskişehirdə 3 ticarətçi ailə tərəfindən qurulub. Çərəz istehsalçısı kimi bazara daxil olan “Peyman” 2000-ci ilədək özünü bazarda yerləşdirməyə çalışıb və məhsul cərgəsini artırmaqla məşğul olub. Təbii ki, bununçün əməliyatların yaxşılaşdırılmadı, keyfiyətin artırılması və satış şəbəkəsinin genişləndirilməsi əsas vəzifələr olub.</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">3-4 il öncəyədək loka bir çərəzçi sayılan “Peyman” sektorun böyüməsindən istifadə edib, bu sektorda ən önəmli məqamın merchandising olduğunun fərqinə varmış kimi, paketləmə və rəf menecmentinə diqqət yönəldib. Keyfiyətin artırılması, innovasiyalar etmək vs. Beləcə “Peyman” rəflərə daha tez tez çıxmağa başlayıb, istehlakçılarsa rəfdə gördüyü zəngin görünümlü və zövql</span><span style="" lang="AZ-LATIN">ə işlənmiş paketlərdəki məhsulu o rəflərdən yığmağa başlayıb. Aparıb evə və istehlak edib.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Türkiyə dünyada çərəzin ən çox istehlak edildiyi ölkədir. Sektorun həcminin 4 milyard lirəyə yaxın </span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://www.oguemot.com/3_clip_image002.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 207px; height: 207px;" src="http://www.oguemot.com/3_clip_image002.jpg" alt="" border="0" /></a><span style="" lang="AZ-LATIN">olduğu söylənir. Təbii ki, hamısı paketli çərəzçilərin hesabında deyil. Ənənəvi “kuruyemişçi” anlayışı aktivliyini davam etdirir. Üstəlik çərəzçi pərakəndə zincirləri də böyük pay alırlar – “Malatya Pazarı” Azərbaycanda “Ramstore”da yer alır və əhaliyə lüks çərəz təqdim edir. Şirkət Türkiyədə də pərakəndədə liderdir. “Tuğba Kuruyemiş” isə Egey bölgəsindəki üstünlüyü ilə ölkə ikincisidir. Təxminən 500-600 milyon lirə arası bazar isə paketli çərəzçilərin əlindədir. Sektorda trend hər sektorda olduğu kimi paketli məhsullara doğru axır. Bu trend içərisində son illərin ən çox inkişaf edən və 85 milyon lire dövriyəyə sahib (2008), 170 milyon lire hədəfləyən markası “Peyman” lider “Tadım”ın kabusuna çevrilib. Hədəf bu ili lider tamamlamaqdır. Son 1-2 iləcən çox rahat olan “Tadım” təkcə gənc və dinamik “Peyman” ilə deyil, həm də paketli istehsala güc verən və distribyusiyan işini Pepsi Co.ya həvalə edən “Malatya pazarı” və 150 milyon dollarlıq yatırım ilə bazara ötən il daxil olan “Paşa” (Euronut) ilə rəqabət aparmalıdır.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">“Tadım”ın Azərbaycanda da çox istehlak olunun ağ günəbaxan çəkirdəyi sahəsindəki üstünlüyünü aradan qaldırmaq üçün “Çitliyo” markasını təqdim edən “Peyman”, “Çok güzel hareketler bunlar” verilişinin ulduzu Ersin Korkutu reklama çəkdi. Gülməli tipaja sahib Ersinin hədəf kütləyə təsir etmək üçün yaxşı seçildiyini demək olar. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Marketinq cəhətdən də yeniliklər edən “Peyman”, məsələn “Maç çekirdeği” adı altında məshul buraxdı. Futbol oyunlarına baxan kütləyə birbaşa xitab edən məhsul əslində normal çəkirdəkdən çox da fərqli deyil.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Hər bir sektorun rəqabət vasitələri dəyişir. Əlavə olaraq ölkələrə görə də dəyişiklik mövcuddur. Çərəz sektoru üçün diqqət edilməli ilk məqam ondan ibarətdir ki, Türkiyədə çərəz istehlakı artır, açıq satıcılardan, paketli məhsullara meyl var, üstəlik çərəz sektoru üçün çarpaz satışların önəmi artmaqdadır. Bu isə əslində əvəzedici məhsullarla rəqabəti artırmaqdadır. Məsələn duzlu fıstıq real olaraq çips ilə rəqabət aparır.</span></p><p class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://kobi.milliyet.com.tr/NewsImages/4918d0cf-15f2-4d9c-bdad-3e4b5cebb73e.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 290px; height: 350px;" src="http://kobi.milliyet.com.tr/NewsImages/4918d0cf-15f2-4d9c-bdad-3e4b5cebb73e.jpg" alt="" border="0" /></a><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Türkiyədə çərəz markaları baxımından rəqabət müəyyən ediciləri: dadın qanedici olması, rəflərdə olmaq və düzgün yerdə durmaq, paketləmənin ilk anda diqqəti çəkməsidir.<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-22260730185652423832009-06-23T00:52:00.001+03:002009-07-14T18:30:16.917+03:00Bir inci saflığı varsa da suda, artıq içiləndə dərd verir o da...Bugün evimizin yanındakı Migrosdan (Ramstore) salatalık :) aldım. Baxdım ki, bazarda ortalığı tökülən və 25 quruş qiymətə rəğmən heç kimin üzünə belə baxmadığı sortdandır. Bir sözlə keyfiyətsiz, amma biraz uzağımızdakı marketin keyfiyətli həmcinsindən 50 faiz, bazardakından isə ən azı 100 faiz baha qiymətə. Və düşündüm... <o:p></o:p><p></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Migros ki, Türkiyənin ən böyük və lüks mağazalar zinciridir. Hər zaman keyfiyət və səviyə onlarçün ümdədir. Migrosun rəfinə daxil olmağın yerində satışdan əlavə imicə yararı Türkiyədə məlumdur. Qırğındır bir sözlə. Amma <span style="font-weight: bold;">“bu ne diyet, bu ne lahana turşusu”</span> deyəsi gəlir adamın. Yoxsa...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Əslində o məhsul Migrosa yaraşmır, imiciylə üstüstə düşmür və keyfiyətinə cavab vermir. <span style="font-weight: bold; color: rgb(255, 0, 0);">Nə olsun ki? </span>Real olaraq baxanda bu uyuşmazlıq Migrosun dar anlamda mənim bir müştəri kimi alışlarıma, geniş götürəndə markasına və ümumi satışlarına necə təsir edir?<span style="font-weight: bold;"> Söhbət dalbadal 2-3 hadisədən getmir. Sadəcə bir xiyardan gedir. </span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bəli! Çox kritik sualdır. Sadəcə ona görə yox ki, Migros keyfiyətsiz xiyar ucbatından hansısa müştərisini itirir. Xeyr! Əsas məsələ də elə odur. Migros bu xiyar ucbatından müştərisini itirir mi? “Adidaspərəst” tanışımın 70 liraya aldığı köynəyinin 3-cü yuyulmada məhv olması onun nəzdində Adidasın dəyərini nə qədər azaldır? Bu azalma gələcəkdə satışlara nə qədər təsir edir? Yəni, şirkətlər öz markalarının bütün komponentlərdə ideallığını təmin etməlidir mi? Bir maşın markası iki ön oturacaq arasında stəkan üçün boşluq dizayn edibsə, digəri və hətta seqmenti ondan yuxarı olan biri etməsə markaya təsir edərmi? <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Hələ suallar davam edə bilər...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bu yerdə nədənsə yenə ağlıma Balanced Scorecard gəldi. Balanced Scorecard-da düzgün performans kriteriyaları və bu kriteriyalar üzrə hədəfin müəyyən edilməsi ən vacib məqamdır. Ruslar demiş ulavlivayete da? <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Bir marka istər görünən, istər görünməyən tərəfləri ilə müxtəlif komponentlərdən ibarətdir. </span>Bu komponentlər bir araya gəldikdə marka deyilən mövhum ortaya çıxır. Məsələn, elə götürək Migrosu – <span style="font-weight: bold;">mağazanın daxili və xarici, məhsul çeşidliliyi və keyfiyəti, sədaqət çalışmaları, kommunikasiyalar, yer seçimi, personal, mövqeləndirməsi</span>. İlk ağlıma gələn bunlar oldu. Bəlkə yenə nələrsə də var. Əsas odur ki, dərinə baxanda Migrosu bu faktorların formalaşdırdığını və hər bir müştərinin mağazaya gəlmə sıxlığı və alışveriş həcmi bu faktorların ahəngi ilə formalaşır. Bax o anda qeyd olunan faktorlar üzrə 100 faizlik göstəricini təmin etmək gərəkir mi, yoxsa bəzi şeylərdən ekonomiya etmək olar mı bunların doğru hesablanması lazımdır. Çünkü əksikliyin həddi aşması durumunda nə olacağınə deməyə ehtiyac yoxdur. Məsələn, 3 gün sonra gedib yenə eyni xiyarla qarşılaşsam artıq bundan sonra ən azından tərəvəzi Migrosdan almayacam. Amma bu partiyada diqqətsizlik edilib deyib üstündən keçmək olar. Digər tərəfdən bu fikrimi mağaza məsuluna çatdırdıqda neqatif reaksiya almış olsam bunun təsiri daha fərqli olar. Bundan keçdi...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Həə... O ki qaldı lazımından artığını verməyə... Nokianın indi istifadə olunan modelləri texnoloji cəhətdən qat qat aşan modellər dizayn etdiyini bilməyən olmaz. Amma niyə buraxılmır meydana? Hər şeyi birdən təqdim etsələr <span style="font-weight: bold;">“istehlakçı köpər”... </span>Bax elə Migros da bütün komponentlərdə ideal olsa müştərisinin gözləntisini və xidmət ilə bağlı hökmünü yüksəltmiş olacaq. Bu isə </span><span style="" lang="AZ-LATIN">“bindiği dalı kesmek” adlanır el arasında. Ən əsası isə hansısa komponent üzrə gərəyindən yüksək təklifi vermək LAZIMSIZ XƏRCdir. Bu isə indiki rəqabət mühitində özünü baltalamaq sayıla bilər. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bəli, marketinqçi kimi baxdıqda əksikliklər bizi narahat edə bilər. Markaya zərbə, uzun dönəmdə mənfi nəticələr, müştəriyə hörmətsizlik falan filan. Türklər demiş saçmalık. Amma real olaraq baxanda bu xərclərin bir qəpiyinin belə havaya sovrulmaması üçün diqqət etmək lazımdır. Çünkü bu komponentlər birdəfəlik xərc ilə davamlılığı təmin edilməyən və mütəmadi xərc istəyən nöqtələrdir. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-weight: bold; font-style: italic; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bu isə ciddi maliyə axını istəyir...<o:p></o:p></span></p> <p style="font-weight: bold; font-style: italic; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-weight: bold; font-style: italic; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Krantı bağlayın skvolznyak (cərəyan) olur. Müştərinin mədəsinə toxunar birdən...</span><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com16tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-30436433078879920652009-06-10T14:36:00.002+03:002009-07-14T18:28:54.033+03:00Qısır döngü<a href="http://mak.az/forum/">Forumda </a>həmişəki kimi “millətin ürəyini ağrıdan, saçını ağardan, həvəsdan salan, əlini yanına salan...” bir <a href="http://www.mak.az/forum/index.php?showtopic=718">mövzu</a> müzakirə olundu. Azərbaycanda marketinq təhsilinin zəifliyi və xüsusən ADİU bazarında “Marketinq” diplomunun “dəyəri” barədə.<p></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Həmişəki kimi günah səndədir, məndədir, bizdədir, onlardadır... Məncə bu şəxs əvəzliklərində axtarmaq lazım deyil günahı. Cem Yılmaza da soruşsaq deyəcək günah içimizdədir. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><br /></span></p><p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Təbii ki, bu elə bir mövzudur ki, “duyğusal və vətənpərvər” Azərbaycan övladları problemin mənbəyinə enməyi və analizlərini çılğın, populist ifadələrlə çatdırmağı sevir. Amma mənə sorsanız heç kimdə günah axtarmaq lazım deyil. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Prinsip budur ki, bir düzən düzənin tərkibindəki fərdlərə sərf etməz isə o düzən davam edə bilməz. Namı digər NARXOZ - iqtisad universitetimizdə marketinq ixtisası üzrə magistr olub da Kotlerdən başqa ad, onun 1988-ci il nəşrindən başqa əsər tanımayanlar var isə, bu insanlar 6 il müddətində sadəcə universitetə gedib gəlirsə deməli elə də lazımdır. Çünkü onun qrup yoldaşı da gedir işləyir əziyət çəkir, Brini (Sergey) öyrənir, birini (nəydi adı?.. Hə Zyman) öyrənmir, amma marketinqin həyatda nə işə yaradığını görür.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;font-family:times new roman;" >Deməli ortada problem yoxdur ki, günahkar da olsun. Hər kəs lazım olanı alır. Biri diplom, biri iş bacarığı, biri bilgi. </span><br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma burda bir məqam var ki, bu sistem davam etdikcə universitet və konkret marketinq ixtisası funksiyasını yerinə yetirməmiş olur. Düzdür əgər çıxıb biri desə ki, universitetin funksiyası müəllimlərin rüşvətlə cibini doldurması və tələbəyə diplom verməkdir... O zaman da hər şeyi normal qəbul edərik. Di gəl belə heyran olduğumuz <span style="font-weight: bold;">qərblilər “universitet” və “tələbə” deyəndə, tələbəni “maniken”, universiteti isə “özünü göstərmək üçün məkan” olaraq qəbul etmir</span>. Onlar üçün tələbə həyata atılmaq üçün təhsil alan insandır və universitet onu həyata hazırlamalıdır. Düzgün həyata...</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Deməli biz də istəyirik ki, marketinq ixtisasında marketinq mütəxəssisləri yetişsin və bu yetişmə prosesində müəllimlər iştirak etsin. Hmmm... Müəllimlər iştirak etsin amma... Hansı müəllimlər?</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">ADİU universitetinin professor maaşı təxmin edirəm ki, 300-400 manatdır. Bəlkə də heç deyil. Marketinq professoru (bizdə marketinq professoru, yox heç doçenti olmamalıdır hələ ki) minimum həyat şərtlərində yaşayıb insanlara pul qazandıran fikirlər mi verəcək? Çətin. Özü də pul qazanmalıdır. Deməli bu maaş ilə o universitetlərə “normal müəllim” cəlb edilə bilməz. Onda anormal müəllim gəlib anormal qazanc üsulu ilə tələbədən pul qazanmalıdır.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İlişdik qaldıq...</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Universitet müəlliminə sahib çıxmır. Bu tərəfdən əlimizi üzdük. </span><br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Onda gərək sektor müəllimə sahib çıxsın. Bax əgər müəllimin “universitet qeydimizə qalmır” deməyə haqqı varsa, sektora xitabən bu şikayəti dilə gətirməyə haqqı yoxdur. Səbəb isə odur ki, universitetin (oxu: dövlətin) kiməsə sahib çıxması o insanın bacarığından çox dövlətdəki adekvat instansiyada “yerləşmiş” şəxslərin insafı ilə bağlıdır. Bax sektor isə hər saniyəsi pula dəydiyi üçün bacarıqlı insanların qeydinə qalmağı lazım bilir. Biraz self-marketing yetər.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Deməli müəllimlərdə o bacarıq yoxdur. Deməli onlar sektorun dəstəyini almağa layiq və hazır deyillər. Əslində isə universitetlərə əsasən sektorun “qalıqları” və rüşvətxorlar doluşduğu üçün heç kim o müəllimlərdən bir şey ummur. Bəlkə də oralarda necə savadlı və bacarıqlı insanlar var. Amma varsa belə bunu göstərə bilməmək özü bacarıqsızlıqdır.<br /></span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma bir şey də dəqiqdir ki, rəqabət artdıqca, marketinqə elmi yanaşma tələb olunduqca şirkətlər universitetlərin və akademiklərin qapısını döyməli olur. Bunu 20-25 il əvvəl heç bir hörməti olmayan marketinq akademsyenliyinə Türkiyədə münasibətin necə dəyişdiyindən də görmək olar. Artıq araşdırma asistentləri Doktor adını alacaqları gün üçün gün sayırlar. Bilirlər ki, asistentlik dönəmində bir gün ac, bir gün tox qalsalar da, professor və doçentlərin tənələrini qəbul etsələr də elmi adı alıb bir kitab nəşr edən kimi məsləhəti üçün gələn şirkət çox olacaq. Onun <span style="font-weight: bold;">biznesdən anlayışı olsa da, olmasa da</span>...</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Beləcə bizdə də marketinq bilikləri tələb olunmadığı üçün universitetlərdəki müəllimlər məsləhət satmaq əvəzinə imtahan qiyməti satıb çörəkpulu edir. Beləcə qısır döngü davam edir...</span></p><p class="MsoNormal"><br /><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-weight: bold;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">P.S. Çarə savadlanmaqdır. Amma savadlanmağımız üçün çarə nədir?.. Bu ürək ağrıdan mövzudur...<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com17tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-90926051377669561742009-05-19T23:36:00.000+03:002009-07-14T18:28:30.697+03:00Mütaliə, təhlil (düşüncə), nəql<span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">Mühəndislər arasında marketinqçi olmaq...</span><br /><br />Hamının marketinqə meyl salması, amma marketinqi tanımağa başladıqdan sonra ondan uzaqlaşmasının səbəbini anladım...<br />Necə?<br /><br />Bu gün müxtəlif instansiyalara göndərmək üçün şirkətin tanıtım mətnini ingilis və rus dillərinə çevirməliydim. 3 saat ərzində mətnə baxdım, baxdım, baxdım... Əvvəla əlimdəki mətn ürəyimcə deyildi. Ən əsası isə o an tərcümə əhvalında deyildim. Oturdum və bu mətni necə adam etmək olar deyə düşündüm, plan cızdım, hətta ondan o tərəfə keçdim və bu tanıtım mətnini şirkətin mövqeləndirməsinə yeritməyin yollarını axtardım, açdım veb səhifəmizi ordakı süstləşməni bu mətnlə necə aradan qaldıra biləcəyimi düşündüm, oradan da elə bir nəticə çıxdı ki, səhifəmizin üzərində işləyənləri biraz “tərlədəsi” olacam. Dizayna əl gəzdiriləsə oldu. <span style="font-weight: bold;">Beləcə 3 saat ərzində “iş” görmədim. </span><br /><br />Amma bir mühəndis üçün bunlar iş sayılmasa da, marketinqçi nöqteyi nəzərindən iş sayıla bilər.<br /><br />Dərd orasıdı ki, Türkiyədəki ikinci iş yerimdə də ofisin demək olar yeganə “qeyri-mühəndis”iyəm. Həkimlər və mühəndislər ölkəsində “saf” marketinqçi olmaq elə də asan məsələ deyil.<br /><br />Açığı marketinqçilər üçün “mühəndislər bizi anlamaz” iddiasını dilə gətirmək rahatdır. Mühəndislər isə haqlı olaraq bütün gün dəftər, qələm, kalkulyator ilə layihə “sökərkən” yanlarındakı marketinqçinin “ağzını əngəldib ulduz sayması” və buna “düşünürəm” donu geydirməsini bəyənmir. Amma <span style="font-weight: bold;">insafən hər adam oturub layihə çözməyə vəya təklif hazırlamağa, finansal analizlər etməyə məcbur deyil</span>. Biri də oturub strategiya yazmalı, kreativləri ortaya qoymalıdır. Çünkü tətbiq işlərini birləşdirib bütöv hala gətirən və onların uzunömürlü fəaliyətini təmin edən məzh <span style="font-weight: bold;">strategiya və kreativ</span>dir.<br /><br />Kreativ isə sadəcə konsentrasiya və rahat beyin ilə ortaya çıxa biləcək bir şeydir.<br /><br />Mütaliə, təhlil və nəql isə marketinqçilərin “İŞ” dediyi işdir. Yəni vəziyəti və mənbəni mütaliə edib təhlil süzgəcindən keçirmək, düşünüb lazım gəldikdə yenilik və strategiya ortaya qoymaq və bu strategiyanı şirkətə nəql etmək. Son mərhələdə isə bütün fəaliyətə və hədəf kütləyə.<br /><br />Beləliklə bu 3 mərhələli proses dildə rahat səslənsə də, əslində kompleks və çətin bir işdir. Əsas məsələ isə odur ki, motivasiyaya və kreativliyin limitinə çox bağlı olduğu üçün davamlılıq təmin etmək çətin olur. Bir də komplekslər... İnsanlar “boş işlə” məşğul olmaqdan bezirlər. Bu auraya qapılmaq və “marketinqin təsiri altına düşməkdən” çəkinirlər.Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-14781866737445100722009-05-11T16:43:00.001+03:002009-06-26T12:18:55.384+03:00Marketinq, Pr, yoxsa nə?Pol Kreyq</span>in counterpunch.com-da yazdığı <a href="http://counterpunch.com/roberts05072009.html">bu məqaləni</a> oxuduqca çeşitli fikirlər gəldi keçdi beynimdən. Yəhudilərin məharəti, müsəlmanların zəifliyi, bizim maymaqlığımız və tipik bir marketinqçi kimi İsrailin bu nailiyətinin arxasında duran fenomenin ADI...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p style="font-style: italic;" class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məqaləni oxumağı hər kəsə şiddətlə tövsiyə etdiyimçün, tərkibindən bəhs etməyəcəm. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma məğzini çatdırmaqda fayda görürəm: İsrailin və yəhudilərin özlərinə qarşı yönəlmiş bütün tənqidləri “cinayət”, “anit-semitizm”, “günah” vs. kimi “xortdan”a çevirməsi və <span style="font-weight: bold;">bu ideyanı bütün dünyaya yayması... buna çalışması və bu çalışmadakı uğuru...</span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məncə vəziyətə biraz aydınlıq gətirmək lazımdır. Belə ki, dünyada olan və bitən o qədər proses var ki... Artıq iş təlaşı və nəqliyatdakı sıxlıq kimi hərəkətli anlar insanların bu prosesləri nəzarət etməsinə imkan vermir. Marketinqçilər bir tərəfdən həddən artıq mesaj bombardmanından danışsa da, əslində bu bombardman insanların beynini elə yükləyir ki, nəyi necə seçəcəklərinə özləri qərar vermir. Bu işlərin hamısı qalıb insanın beynini kəşf edə bilən “ağıllılar”ın öhdəsində. Buradan “marketinq və psixologiya“ duetinə keçməmək üçün mövzunu dayandırıram. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma yuxarıdakı paraqrafdan başqa bir məqama keçid almaq olar:<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bu mühit şirkətlərin marketinqçilərinin işini asanlaşdırdığı kimi ideologiya daşıyıcıları və təlqinedicilərinin də əlinə geniş fürsətlər verir. Ermənilər bir tərəfdən, amerikançılıq bir tərəfdən vs... Ağlı olan işləyir. Bu mühiti ən gözəl dəyərləndirən isə İsraildir. İnsanlar heç özləri də xəbəri olmadan bəzi şeylərə inandırılırlar. Qərbdə bunun üçün <span style="font-weight: bold;">“Persuade engineering” – “İnandırma mühəndisliyi” </span>termini kəşf edilib... ƏLA! Çox düzgün bir ifadədir. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İsrail hərbi mühəndislərindən çox məhz ikna mühəndisləriylə fəxr edə bilər. Özünü “dünyanı qavrayan” sayan insanlar belə necə bir istiqamətləndirmə ilə fikirlərinin dəyişildiyindən xəbərsizdir. Müsəlman olsam da, İsrail dövlətinin yəhudilərin iradəsiylə üstüstə düşməyən vandallıqlarından və oyunlarından xəbərdar olsam da, küçədə uzunsaqqallı birini görəndə “terrorist olma ehtimalı” beynimin bir küncündən mütləq keçir. Özümdən asılı olmayaraq... Çünkü <span style="font-weight: bold;">qəribədi ki, bomba məsciddə partlayır, amma günahlandırılan yenə “saqqallılar” olur.</span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İsrail müəyyən və çox strateji hədəflər üçün özünü “fağır” olaraq mövqeləndirir, partlayan bombalar haqda xəbərlər qərb mediasında “şərhsiz” və sadəcə o dönəmdə verilir, fələstinli, livanlı, suriyalı haqda terror xəbərləri isə səngimir və ərəb-müsəlman potensial cinayətkar olur. Bunun üçün edilməli olan əsas məsələ isə “İsrail və yəhudilərin tənqidinə əngəl olmaq” idi ki... Məqaləni oxusanız buna necə məharətlə nail olunduğunu görəcəksiz. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Amma... Türklərin qəşəng sözü var ki, “yalancının mumu yatsıya kadar yanar”... <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İnsanlar nə qədər beynini kino, içki, musiqi və şəhər həyatına qurban versə də, həqiqətlərin gizlətmək sadəcə bir müddətlik mümkün ola bilər!<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><span style="font-weight: bold;">Həə... O ki qaldı başlığa... Marketinqçilərə soruşsan deyəcəklər bu marketinqdir, PR-çılara soruşsan PR... Məncə isə heç biri deyil. Marketinq getsin “istehlakçını aldatsın”, PR getsin “paydaşları aldatsın”, “sürünü idarə etmək” işinə başqa ad vermək lazımdır...</span><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Müəllifi daşlamaq istəyən var?<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-31225453508844461012009-04-26T01:00:00.001+03:002009-06-26T12:18:55.385+03:00“Gör”-“götür” dünyasıdır...Uzun zamandır bu mövzu ətrafında düşünürəm. “Birinə iş gördürmək” yazısı da elə uzunmüddətli düşüncələrin nəticəsində ortaya çıxmışdı. Burada da o məsələyə fərqli bir tərəfdən yanaşacam. <o:p></o:p><p></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Əsas istinad nöqtəsi isə “alver” yox “veral” olacaq. Yəni bizim ticari anlayışdakı kimi öncə alıb sonra vermək yox, tərsi: öncə birinə nəsə vermək, sonra almaq...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Gözəl və məşhur “Verən əl, alan əldən üstündür” hədisini mütləq qeyd eləmək lazımdır. Nəinki buraya, hətta hafizəmizə də... Özü də möhkəm-möhkəm!<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Azərbaycanda yaxşı bir ifadə var: “görmək”. Adətən məmurlardan eşitsək də “məni gör” ifadəsini gərək hər kəsi “görəsən”. Axı bu dünya “gör-götür” dünyasıdır. Gərək “gör”əsən ki sonra nəsə götürə biləsən. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Demək olar eyni mövzuya, fəqət fərqli bir aspektdən toxunduğum yazıda da, qeyd etmişdim ki, kimdənsə səninçün nəsə etməyini istəmək üçün gərək loru dildə desək “üzün olsun”. Bu üz də, o üzə bənzəmir. Bazarda satmırlar. Bazarda satılanlar “odnarazovıy” olduğu üçün və ikinci dəfə “qapı üzünüzə bağlandığı” üçün gərəkdi ki, həmin üzə layiq olasan. Ona layiq olmağın yolu isə “faydalı olmaq”dan keçir. Day bunun adını “vermək” də qoymaq olar, “görmək” də. Əsas odur insanlara həmin dəyəri təqdim edəsən. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məsələn ən önəmli dəyərlərdən biri DİQQƏTdir. Müasir dünyanın əlimizdən aldığı... Daha doğrusu bizi yaxınlarımızın əlindən alan qovhaqovun və qaçhaqaçın əsas nəticəsi – ihmal. Və beləcə, əlimizdə olan və lazımi instansiyalara verməli olduğumuz, amma çox xəsislik etdiyimiz fenomenin – DİQQƏTin sehirli nəticələrindən məhrum qalırıq. Bizi tərk etməyə imkanı olmayanlar inciyir, imkanı olanlar isə ilk döngədə yolunu ayırır. Sonra da deyirik, netvörkinq...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Yuxarıdakı abzasdan ən önəmli gördüyüm məqamlardan birinə keçmək olar. Göründüyü kimi, diqqət və zaman əlimizdə olan sərmayədir. Onu istədiyimiz kimi yatırım edə bilərik. Bax birinə nəsə hədiyə almaq üçün pul qazanmaq lazımdır. Amma onun ən çətin anında yanında olmaq üçün hər şey “büdcəmiz”də mövcuddur. Qalır “təmbəlliyin daşını atmaq”. Çox məqamda əlimizdə real imkan varkən bizdən nəsə etmək tələb olunur. Bu məqamda “yenə əl çəkmirlər” ən yanlış yanaşmadır. Məhz bunlar dəyərləndirilməli olan anlardır. Xülasə, “büdcəmiz” sadəcə vaxt vəya diqqətdən, sözlərdən ibarət deyil. Büdcədəki digər aktivləri də faydalı yatırımlarda dəyərləndirmək lazımdır. ROI isə sadəcə maddi dəyərlərlə ölçülmür. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Məhz netvörkinq...<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Müasir dünya və xüsusilə biznes aləminin qızıl sözü artıq budur: Netvörkinq. Elə çox yaxında bir festival keçdi... Keçdi getdi. Və məhz bu fenomen ən həlledici rolu oynadı. Lazımi şərhlər və müzakirələr lazımi yerlərdə getdiyi üçün burada məsələni sadəcə keys olaraq ələ alıram. Ələ aldıqda da görürəm ki, “burasını tuturam, orası tökülür, orasını tutsam burası”. Xülasə, böyük netvörk lazım idi. Bəlkə də çox adamı tanıyırdılar. Çox adam da onları tanıyırdı. Amma bu netvörk demək deyil ki. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Makın forumda çox tanınması ilə bağlı bir qeydə gözəl bir cavabı vardı ki, Hitleri də çox adam tanıyır. Yəni tanınmaq yox, bir zamanlar da qeyd etdiyim kimi “iş gördürəcək əlaqələrə” sahib olmaq lazımdır. Bax netvörkinq deyilən fenomen budur. Amma bu haqda daha sonra...<o:p></o:p></span></p><span style="font-weight: bold;">P.S. Bu dünyada hər kəsin bir birinə ehtiyacı var...</span>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-76579233927224587532009-04-19T17:28:00.000+03:002009-06-26T12:18:55.385+03:00Ordunun marketinqiTürkiyənin Ali Baş komandanı İlker Başbuğ bu yaxınlarda Hərbi Akademiyaların toplantısında uzun və elmi əsaslara söykənən maraqlı bir çıxış etdi. İntelekti hamıya agah olan Başbuğ Hattinqtondan, Monteskyöyə qədər bir çox alimdən sitatlar gətirdi. Çıxışın ümumi məğzi çox yerə toxunsa da, bu yazını yazmağa təkan verən məqam “Əsgər” peşəsi ilə bağlı dedikləri oldu. Əsgərliyin peşəkar bir iş olmasını elmi və tutarlı ifadələrlə dilə gətirən Başbuğ təmsilçisi olduğu qurumu sözün həqiqi mənasında marketinq etdi.<br /><br />Oradan xüsusilə bir məqamı mütləq qeyd etməliyəm. Sayın Başbuğ deyir ki, əsgərlik vəzifəsi 3 instansiyaya etimad üzərində qurulub – üstlər, astlar və xalq. Bunlardan ən önəmlisi isə xalqın əsgərə və orduya güvənidir. Aparılan araşdırmalar Türkiyədə xalqın ən çox güvəndiyi qurumun məhz ordu olduğunu dəfələrlə sübut edib. Aha!<br /><br />Bax budur marketinqin nəticəsi. Əslində həqiqətən də, ordunun nail olmalı olduğu ilk şey məhz xalqın etimadıdır. Bütün dünyada ordu xalqın qoruyucusu, pənah yeri, gücü vs.dir. Əsasən müsbət sifətlər...<br /><br />Bəs bizdə? Bizdə orduya nə qədər güvənilir və ordu bu güvən üçün nələr edir? Bu yaxınlarda ordudakı “dedovşina” haqda görüntülər internetə buraxıldıqdan sonra onsuz “marka imici” çox aşağı olan ordu haqda nələr nələr düşünüldü görəsən. Ordu üçün ən vacib məsələ “ananın övladını orduya qorxuyla yox, fəxrlə göndərməsi”dir. O görüntülər hər şey deyil. Onsuz da, xalqın orduya getməmək üçün nələr etdiyi məlumdur. 2 gündə bir mal əti konservi, həftədə bir meyvə, 3 gündən bir yumurta yeməli olan əsgərlərimizin 1 ili 3 öyün “perlovka” ilə yola verməsi hamıya məlumdur.<br /><br />Bundan sonra kanallar əsgəri birlikləri gəzib lüks menyu ilə qidalanan və səhər axşam döyüşə hazırlaşan əsgərləri göstərsə də, heç nəyə təsir edən deyil. Bu yerdə “Mənim oğlum niyə bunları görməyib” sualına cavab tapmaq mümkün deyil.<br /><br />Əsgəri xidmətin məcburi olduğu hər ölkədə bu dönəm “ömürdən gündən getmiş” sayılır. Lap elə “hər türkün əsgər doğulduğu” Türkiyədə də. Amma sovet dövründə əmimi əsgərliyə necə çal-çağırla yola saldığımızı xatırlayanda və bunu ev yoldaşımın tərxisindən altı ay sonra belə əsgərlikdən kabus kimi danışmağıyla bir araya gətirəndə...<br /><br />Marketinqin yaxşı məshuldan başladığını bir daha görürəm...<br /><br />Halbuki, əsgərlikdə “burunun ovulmağı” hər bir Azərbaycanlı üçün çox lazımlıdır...Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5005523010689286503.post-48441303479949757372009-04-15T15:28:00.000+03:002009-04-15T15:31:01.283+03:00Inconvenient truth<p class="MsoNormal">Sabiq ABŞ <span style="" lang="AZ-LATIN">vitse-prezidenti Al Qorun rəhbərliyi ilə çəkilmiş `Inconvinent truth` (Xoş olmayan geçəklik) filmində dünyanın müasir dövrdəki ən böyük problemlərindən olan `qlobal istiləşmə` gerçəkliyindən bəhs edilir. Amma indi sizə `Oskar` mükafatı laureatı (lap sovet üslubunda alındı) olan bu sənədli filmdən bəhs etməyəcəm.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Türkiyənin ən böyük sığorta şirkəti AvivaSA-nın Baş müdiri Meral Egemen xanıməfəndi bir müsahibəsində Türkiyədə insanların 65 yaşlı övladı üçün belə qayğı çəkməsindən, valideynlərin övladını hər zaman qorumasından vs. bəhs edir. Amma bu haqda fəxrlə danışdığını demək çətindir. Tam əksinə bunu mənfi bir məqam olaraq qeyd edir və qeyd olunan faktorun “fərdi təqaüdçülük” sisteminin inkişafına mane olduğunu irəli sürür.<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bəli! Əsl xoş olmayan gerçəklik budur: marketinq (biznes) dünyası insanların EQO mərkəzli olması tərəfdarıdır, istehlak cəmiyətini sevir! Məsələn, yeni evlənənlər ailəsinin yanında qalmağı bacarsa paltaryuyan maşın, soyuducu və buna bənzər texnika satışları yarı yarıya azalar. Hər kəs 18 yaşından etibarən sərbəst həyata qədəm qoysa öz gələcəyini özü qurmaq üçün müxtəlif yatırımlar edər. Yoxsa bizdəki kimi, ata və oğulun gələcək ilə bağlı proqramı və təminatı ata tərəfindən ortaq bir hədəf ilə müəyyən edilir. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">İngiltərədə 2002-cü ildə iqtisadiyatda baş verən geriləmə ilə bağlı analizlər iki səbəbi ortaya çıxarıb: yanacaq qiymətlərinin aşağı düşməsi və insanların istehlakı azaltması. Səbəb kimi görünən məqamlar əslində problem olmasa da, real sektor ciddi zərbə görüb. <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">Bu məqam çox şeyi deyir. İnsanların EQO və FİZİKİ EHTİYACLAR mərkəzli olması, lazımsız alışverişlər marketinqçilərin ürəyincə olan bir şeydi. İnsanlar mənəvi olaraq doymuş olsalar yəqin ki, maliyətinin 1 manat olduğunu bildiyi çay və çizkeykə 10 manat ödəməz... Sırf bunu təqdim edən məkanın verdiyi imic və xidmətçilərin gülərüzlülüyünə... <o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="" lang="AZ-LATIN">“Marketinqin evi yıxılsın” deyəndə də qınayırsız məni...<o:p></o:p></span></p>Vüsal Qəmbərovhttp://www.blogger.com/profile/16943101473786463612noreply@blogger.com3