Böyük şirkətlərin ürəkbulandıran marketinq problemləri

Marketinq 1960`cı illərdən etibarən şirkətin idarəetməsində ən önəmli funksiya olmağı, hətta daha dərinə getsək tamamilə ələ keçirməyi iddia etdi. Robert J. Keith’in məşhur The Marketing Evolution məqaləsi (1960 yanvar) ardından da coşan marketinq yazaları və çalışanları nə qədər dəyərli bir işin qulpundan yapışdıqlarını fərq etdilər. Yoxsa oyandılar daha mı yaxşıdı? Keith’in 60cı ildə öz şirkətləri – The Pilsburry – haqqında dediklərinə baxanda, marketinqin indiki dövrüylə müqayisə eliyəndə adamın lap gülməyi gəlir. Bir şirkətdə maketinqi necə yavaş yavaş ən önəmli funksiyaya çevirdiklərini yazır. Amma bir də dönüb özümüzə baxanda… Onda da ağlamaq istəyirsən. Necə olar ki, Keith’in indi komik səslənən fikirlərini biz hələ də tətbiq edə bilmirik ölkəmizdə? Səbəb bəsitdi… Nəysəə…

Marketinq ki, Amerikada 1950-60’cı illərdə yaşanan istehlak partlamasından sonra şirkətin ən önəmli funksiyasına çevrildi (istehsalçılar, maliyəçilər və insan resurslarıçılar bağışlsasın da daha). Bu isə marketinq departamintini böyütdükcə böyütdü. O da zamanla parçalandı, qollandı-budaqlandı. İndi isə bəzi şirkətlər deyir biz ümumiyətlə marketinq bölməsinə ehtiyac duymuruq. Çünkü biz bütünlüklə bir marketinq şirkətiyik. Bəs bu böyümə marketinqi şişirmək və məşhurladırmaqla bərabər heç fəsad doğurmadı? Doğurdu əlbət… Gəlin mən onlardan biri – böyük şirkətlərin qarşılaşdığı ürəkbulandıran marketinq problemlərindən danışım…

Bu yazını yazmağa Marketinq Araşdırmaları kitabını oxuyarkən qərara gəldim. Bu fikrə reklam vəya PRla (artıq bu sözdən qorxmağa başlamışam – müzakirə qoxur:)) bağlı bir kitab oxuyanda da gəlməyim mümkün idi. Çünkü böyük şirkətlərin bu vəya digər marketinq fəaliyətindən danışan bütün kitablarda həqiqətən də ürək bulandıran marketinq problemləri ilə qarşılaşırsan.

Heç şübhəsiz bunların başında digər departamentləri qısqanclığı gəlir. Marketinqin hökmranlığını qəbul edə bilməmək vs. vi. Bunun da nəticəsində maliyə reklam xərclərindən qısır, istehsal marketinq şöbəsinin təklif etdiyi paketləməni qəbul etmir, insan resurslar daxili PRın mənasız bir şey olduğunu iddia edib “performans ölçməyə və maddi stimullaşdırıcılara davam!” deyir. “A kişi istehlakçı da, işçi də, biz də bezdik eyni şeylərdən, fərqlilik lazımdı” deyəndə də deyirlər “biz bu şirkəti bu üsullarla böyütmüşük, yaşasın “qalib heyyət dəyişilmir” prinsipi!!!”

Nə bilim sonra, araşdırmanı daxildə edəndə pul xərlənmədiyi üçün dəyəri az olur, “saqqalı olmadığı üçün sözü keçmir” (gəlin bunu əlaqələndirək də, Türklərin “sen bana bir sakal bırak” ifadəsi beh vermək mənasına gəlir… Biraz arada əlaqələndirmə işi qaldı, onu da özünüz edin də…). Bir agentliyə etdiriləndə isə nəticlələr Quran ayətləri səviyəsində qəbul olunmasa da, yüksək etimada səbəb olur… Büəəə!!! (ürəyimin bulandığını göstərirəm, bağışlayın…)

Sonra ən böyük problemlərdən biri. Daha doğrusu şirkətin ən böyük problemi – müdür. Vəzifə olaraq da ən böyük odu, kreslo olaraq da, problem olaraq da. Deming belə deyir ki, bu kursa (nə kursu olduğu qalsın sonraya) 2. və 3. səviyə idarəçilərin iştirakı məna kəsb eləmir. Gedin VIPiniz gəlsin. Yəni marketinqin sərbəstliyi müdürün dünya görüşü və səviyəsi qədərdi… Aktiv, həyəcanlı, inkişaf etmək istəyən, ambisiyalı marketinqçilər isə belələrinin yanında 1 ilə muma dönür və olur onların tayı… Heyf…

Bəli. Problemlər çoxdu. Bunlarla da bitmir. Qeydiyat dəftərçəmdə varıydı 1-2 dənə də qalıb evdə. Onlara da baxıb şərhlərdə deyərəm…

P.S. Marketinq özü ürəkbulandırmağa başlayıb, gəl ki problemləri olsun…