Maşın dünyasının “əcaiblikləri” haqda...

Əslində sıra “Bizdə də olanlar” rubrikasının “Demo”sundaydı. Bu gün – sevgililər günündə qarşınıza yeni rubrikanın startıyla çıxmağı planlaşdırmışdım və çox istərdim. Düzdü bunun Valentinin gününə heç bir dəxli yoxdu. Yəni Azərbaycana gələn şirkətlərə aşiq filan deyiləm. Düzü mənim lap cavanlıqdan bu Valentinlə heç aram da olmuyub...
Nəysə, mövzu nə idi?..
Maşın düyasının “əcaiblikləri” haqda bu əcaib mövzunun haradan çıxdığıyla maraqlananlar ola bilər. Olmasa da, yazım... Dost blogda 2 gün öncə yayımlanan yazının şərhləri çox maraqlı bir xarakter aldı. Aydın oldu ki, Porsche xalq arasında Jeep (Cip) deyilən SUV kateqoriyasına girəndən sonra markanın imici, şəxsiyyəti, kimliyi... bir sözlə hər şeyi dəyişdi. Bu əslində avtomobil sektorundakı dəyişikliklərin məntiqi davamıdı... deyirəm mən...
Necə?
Biraz əvvəldən başlayım. Avtomobil sənayesi 20’ci əsrin ən vacib sektorlarından biridir demək olar. Hətta bu tezisi biraz da konkretləşdirib 3 sektordan bəhs etmək mümkündür: avto, neft ve əczaçılıq… Şübhəsiz mübahisə oluna biləcək bir siyahıdı… Ən azı burada qanuni sektorların nəzərdə tutulduğu, qadın biznesi, narkotik və silah ticarətinin ayrıca mülahizə edildiyi bilinməlidir. Aydındı bir sözlə…
Təxminən son 20-25 il əvvələ qədər alman (Mercedes və BMW) və amerikan (GM, Ford və Chrysler) nəhənglərinin nəzarətində olan sektor yapon texnologiyasının yüksəlişi ilə söykəndiyi dayaqları itirmiş kimi görünür. Bunun başlanğıcı əslində Volkswgen’in Beetle ilə “yekə maşınları” arı kimi sancması (“beetle” ingilis dilində “arı” deməkdir) oldu. 1970’lər Beetle’in “kiçik hegomonluğu” kimi tarixə keçdi. O günlərdən bəri isə bazarın yeni “ağası” Corolla modeli və Toyota’dır. Keçən ilin axırına yaxın hesablamalara görə istehsala başlandığı gündən bu yana 40 il ərzində 36 milyon ədəd satılıb. Bu ağlasığmaz bir rəqəmdi…
Artıq Mercedes, BMW lüks seqmentin Ford və Chevrolet ekonomik seqmentin toxunulmaz lider markaları deyil. Audi Mercedes’in kürkünə birəni çoxdan atıb. BMW də son 2-3 ildəki dəyişimlə imici gücləndirməsə müştərilərini Lexus, Infiniti vəya başqa bir markaya “bəxş edəcəkdi”.
Ekonomik seqmentdə isə artıq yaponların “çaldığı havaya oynayırlar”. Gənc Toyota daha nə qədər böyüyəcək? İtkisiz və israfsız istehsal, qüsursuz marketinq mesajları, yapon mühəndislik dühasının məhsulu bazarı alt-üst edib. Yəqin ki, bu il 10 milyon satış ədədinə çatacaqlar…
Əslində sektorda sadəcə liderlər yoxdu. Mazda, Subaru kimi xüsusi oyunçular, Land Rover ve Cadillac kimi “özünü dartan” markalar da var… Amma dövr mü dəyişir, maşın istehlakçısının stereotipində inqilab mı baş verir, yoxsa markalar şəxsiyətlərində reviziyaya ehtiyac hiss ediblər bilinmir. Düzdü “Ford”un bu reviziyaya ehtiyacı var. Amma Porsche… Dünya tarixinin ən dəyərli markalarından biri, həqiqətən də alman maşın mühəndisliyinin nadir nümunəsi niyə idman maşını kimi qalmamağa qərar verdi? SUV’u bazara çıxardıqdan sonra çox tənqid olundular. Araşdırmalar Porsche müştərisinin buna hazır olmadığını göstərdi. Amma… Artıq hamı buna öyrəşib və Porsche SUV kifayət qədər satılır və rəğbət görür. Sedan çıxaraxaqlarmış yaxında (sit. Marketing dəftəri…). Bu Porsche’nin idman maşını imicindən qurtulmaq həvəsindən başqa bir şey deyil. Bunun yaxın dönəmdə təsiri öz yerində. Amma uzun vadədə markanı “koraltmayacaq” ki? Bu suallar cavab gözləyir…Cavabu isə heç Porsche’nin idarəçiləri də bilə bilməz. “Zaman”dan soruşmaq lazımdı. Zamanla aydın olacaq…
Əslində Porsche bu genişləmə ilə bir növ fərqliləşmə edir. Ferrari və Lamborghini də idman maşınlarıdı və heç kim Ferrari SUV təsəvvür etmir. Amma artıq Porsche SUV təsəvvür edilir. Biraz da çalışsalar Porsche sedan da məntiqsiz gəlməyəcək insanlara…
Söhbət maşından gedirsə çox şey yazıla bilər. Daha yazacam… Bu “Əcaib yazını” isə burada dayandırmaq məsləhətdi…
P.S. Fikir verin yazıda nə qədər sual var. Niyə???